Sętal | Kościół pw. św. Mikołaja, kapliczki i Warmia na rowerze

Sętal. Wieś warmińska z kościołem, kapliczkami i obłymi polami dookoła. Są tu też piękne jeziora, grodziska oraz wąwóz Langi ze strumieniem Dratwia. Tędy przebiega moja ulubiona trasa rowerowa, pętla Olsztyn-Dywity-Różnowo-Rozgity-Sętal-Tuławki-Gady-Słupy-Wadąg-Olsztyn. Tyle w temacie dwóch kółek. Spójrzcie też na mojego psiego towarzysza, to słodki Bruno z Sętala. Przypałętał się i zwiedzał ze mną Słodką Dolinę – tak pięknie nazywano dawniej tę wieś.
O pierwszej świątyni w Sętalu wspomniano już w dokumentach z 1344 roku. Została ona zniszczona w czasie wojny polsko-krzyżackiej. Następny kościół był konsekrowany w 1583 roku przez Marcina Kromera ku czci Wszystkich Świętych i Świętego Mikołaja. Budowla ta została w 1908 roku zniszczona przez pożar. Tego samego roku podjęto budowę obecnego kościoła. Świątynię konsekrował 11 lipca 1911 roku biskup Augustyn Bludau. Wyposażenie wnętrza jest neogotyckie z początku XIX wieku.
Kościół wybudowano według projektu Fritza Heitmanna z Królewca. Prace budowlane zakończone zostały w 1910 r.
Kościół w Sętalu to budowla orientowana i trójnawowa. Wzniesiono go z czerwonej cegły na rzucie prostokąta, od zachodu przylega do niego kwadratowa wieża z kruchtą w przyziemiu. Świątynię przykrywa dach dwuspadowy, jest też wieża zwieńczona kutym krzyżem i zegarem.
Przy kościele zachowały się ślady starego cmentarza z przykładami żeliwnych krzyży oraz nagrobek jednego z dawnych duchownych tej parafii. Poniżej zabytkowa chrzcielnica wewnątrz kościoła.
Wystrój kościoła pochodzi z początku XX wieku. Godne uwagi są drewniane rzeźby, które ozdabiają ołtarz główny i ołtarze boczne. Zachowały się także cenne zabytki sztuki złotniczej, m.in. kielichy i naczynia na oleje święte z wieku XVIII czy pacyfikale wykonane w tym samych okresie w warsztacie złotnika Jerzego Mittaga w Dobrym Mieście.
Zabytkowe organy, oryginalne witraże w oknach i piękne systemy konstrukcyjne w sętalskim kościele.
Dzięki uprzejmości kościelnego zwanego też zakrystianem udało mi się wejść na wieżę oraz zwiedzić zakrystię. W jej wnętrzu zabytkowe figurki świętych oraz piękne, wykonywane ręką snycerza meble.
Nazwa Sętal wywodzi się z języka niemieckiego – Süβenthal, co dosłownie znaczy Słodka Dolina. Wieś stanowiła własność kolegiaty w Glotowie, a następnie w Dobrym Mieście i pozostawała w rękach kanoników do roku 1811. W Sętalu przeważała ludność niemiecka, która posługiwała się gwarą lidzbarską zwaną Heilsberger Platt. Był to język niemiecki, jednak niezrozumiały dla wielu Niemców. W plebiscycie z 1920 r. w Sętalu na 500 osób uprawnionych do głosowania, za Polską głosowały tylko 2.
Pies Bruno. Podążał za mną po całym Sętalu. Miło mieć taką obstawę.
Powyżej neogotycka kapliczka przydrożna. Usytuowana jest w środku wsi, w niszy figura Madonny z Dzieciątkiem. Poniżej, przy drodze do Spręcowa, kapliczka z końca XIX wieku, również zwieńczona sterczynami.