Kokoszewo, Prosity, Franknowo

Tak się składa, że zasypało Warmię w kilka godzin. I mamy zimę. Ale nie o tym dziś.
Wracamy do miłego, późnego lata i włóczymy się na rowerze po warmińskich drogach i bezdrożach. Dziś jedna z moich ulubionych tras: Bisztynek-Kokoszewo-Prosity-Franknowo-Tłokowo-Jeziorany. Przytrafił się nawet nocleg w pobliskich Bartnikach, jak szaleć to szaleć. Trasa wśród obłych pól, ceglanych kościołów i warmińskich kapliczek wyniosła 27 km.

Prosity

Prosity zostały założone w 1354 roku przez biskupa warmińskiego Hermana z Pragi. Kilkanaście lat później wybudowano kościół, który został razem z wsią zniszczony w czasie wojen polsko-krzyżackich. W 1585 roku na fundamentach poprzedniej świątyni wybudowano nową. Utworzono też szkołę parafialną. Wzmianki podają, że w 1789 roku funkcję nauczyciela w tej szkole pełnił organista Andrzej Parzan. Obecna neogotycka świątynia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny powstała w latach 1840–1842. Kościół otoczono kamiennym murem z dwiema kutymi z żelaza bramami. Na kościele wsi tablica upamiętniająca proboszcza Prothmanna, a od strony południowo-zachodniej znajduje się stary cmentarz z zabytkowymi nagrobkami pochodzącymi z XIX i początku XX wieku. Ks. Albert Prothmann pełnił urząd wikariusza w Świątkach, Głotowie, Lutrach i Bieniewie. Od 1919 r. był proboszczem parafii w Prositach. Został zamordowany przez żołnierzy radzieckich 4 lutego 1945. We wsi stoją się też cztery kapliczki warmińskie.
Lubię i już. Stare zlewnie mleka. Dziś sprzedawane, przerabiane na domy, sklepy, wiejskie biblioteki, etc., kiedyś skupiały ludzi oddających mleko. Pamiętam, że to w sklepie GS i w zlewni tętniło życie, to w niej kupowało się świeży twaróg i masło, przekazywało ogłoszenia i dokonywało drobnego handlu. Lubiłem, jak z impetem na plac wjeżdżała mleczarka, za nią szczekały psy, a później kany głośno stukały o rampę. Wszystko trwało szybko, mleko, wiesz pan, ma najszybszy transport, inaczej się zsiada. Szkoda, że zlewnie podzieliły los przystanków PKS-u z luksferami. Tu opuszczone zlewnie mleka w Prositach i Franknowie.
https://web.facebook.com/kochamywarmie
Kapliczki we Franknowie z XIX i XX w., dwie z ośmiu w tej wsi. Zobacz: Stoczek Klasztorny, Kiwity, Żegoty.

Franknowo

Wieś lokował 3 grudnia 1346 wójt biskupi Brunon z Lutr. W czasie wojny trzynastoletniej i w trakcie wojny polsko-krzyżackiej, wieś została w dużym stopniu zniszczona. W połowie XVI w. wieś zasiedlono ponownie. Po II wojnie światowej zaczęła napływać do wsi ludność różnych narodowości.
Najważniejszym zabytkiem Franknowa jest kościół z XIV wieku. Uległ on zniszczeniu podczas wojny trzynastoletniej. Został odbudowany w 1565, a w 1581 roku konsekrował go biskup Marcin Kromer. W 1751 r. dzięki fundacji biskupa warmińskiego A.S. Grabowskiego wzniesiono nową świątynię, jednak sto lat później zawaliło się jej sklepienie.

Barokowy kościół pw. św. Stanisława i Katarzyny otacza niewysoki barokowy mur ceglany z bramą paradną i trzema bramkami, a także kwadratową dzwonnicą z przełomu XVIII i XIX w. umiejscowioną od wschodu.
We Franknowie piliśmy mleko prosto od krowy, przecedzone przez pieluchę tetrową oraz jedliśmy wspaniałe bliny. Pozdrawiamy panią Czesię, która bezinteresownie okazała naszej rowerowej ekipie tyle serdeczności.

Na dziś tyle z tej rowerowej podróży. Zauważcie, że jeszcze nie dojechaliśmy do Jezioran, zatem zapraszam następnym razem.

Warmiński Zodiak, czyli 12. miast Warmii:

Biskupiec (niem. Bischofsburg, spotykana jest również nazwa Biskupiec Reszelski) miasto położone jest w południowo-wschodniej części Warmii. Powstało na bazie osady przy strażnicy biskupów warmińskich. Zamek pierwotnie był budowlą drewniano-ziemną, a później murowaną. Pierwsza wzmianka w zachowanych dokumentach o zamku w Biskupcu pochodzi z 1389. Budowla miała strzec trasy Warszawa-Królewiec. Zamek w Biskupcu uległ całkowitemu zniszczeniu w czasie wojny trzynastoletniej. Prawa miejskie (chełmińskie) dla Biskupca nadał biskup Henryk Sorbom 17 października 1395. Zasadźcą Biskupca był Jan z Mokin. Więcej: Biskupiec.