Sząbruk i Tomaszkowo to wsie warmińskie położone w pobliżu jeziora Wulpińskiego, w pagórkowatym krajobrazie polodowcowym z jeziorami, drobnymi zbiornikami wodnymi oraz śródpolnymi zadrzewieniami. Sząbruk w 1352 r. założył niejaki Konrad. Dokument lokacyjny wystawiono 10 lat później. Wieś lokowana przez kapitułę warmińską w lipcu 1363 r. Drugi akt lokacyjny wystawiono w 1383 r., w tym roku kapituła warmińska umorzyła czynsz, gdyż wsi groził upadek. W czasie wojen polsko-krzyżackich wieś była spalona. Parafia istniała już w I poł. XIV w. Obecny kościół powstał pod koniec XV w. W 1656 r. znajdowało się tu 15 gospodarstw. W Sząbruku, w roku 1840 urodził się Andrzej Samulowski (1840-1928, warmiński działacz społeczny).
Tomaszkowo składało się pierwotnie z dwóch wsi: Hilgensee (Święte Jezioro, później Heiligensee), lokowanego na prawie pruskim na 30 włókach w 1345 r. (nadanie otrzymali Prusowie: Mileschen i Wyndichen) i właściwego Tomaszkowa, lokowanego na 33 włókach w 1349 roku przez Prusów, braci imieniem Mileszen i Wolfhaim, wg innego źródła w 1349 r. kapituła przekazała sołtysom Priotrowi i Tomaszowi wieś Tomaszkowo, która połączyła się z Heiligensee). W 1363 roku Kapituła Warmińska włączyła Heiligensee do Tomaszkowa i nadała wsi prawo chełmińskie. Tomaszkowo było wsią w komornictwie olsztyńskim, należącym do kapituły fromborskiej. Z racji pełnienia urzędu administratora (zobowiązanego do zarządzania całością dóbr) 4 maja 1518 wieś odwiedził je Mikołaj Kopernik. W czasie wojen pierwszej połowy XVII w. wieś została wyludniona. W 1634 roku (po pierwszej wojnie szwedzkiej) z uprzednio zasiedlonych 51 włók aż 24 było opustoszałych.nW czasach historycznych w Tomaszkowie uprawiano dużo lnu i chmielu. Wieś słynęła z pięknych wyrobów tkackich i przędzalniczych. We wzornictwie dominowały ryby, ptaki i kwiaty. Od XVI w. przeważała ludność polska.
