Wadąg
to rzeka w północno-wschodniej Polsce. Bierze ona swój początek w
jeziorze Wadąg, wpływa do Łyny jako jej prawy dopływ w granicach
administracyjnych Olsztyna. Wypływa natomiast jako Kanał Dymerski na
południowy wschód od Biskupca, przepływając przez jeziora Kraksy, Dadaj,
Tumiańskie. Jej główny odcinek płynie przez tereny leśne, kamieniste dno i
szybki nurt tworzą bystrza. W początkowym i końcowym biegu, w wyniku
istniejących elektrowni, Wadąg tworzy rozlewiska.
Wsłuchany w twą cichą piosenkę, wyszedłem na brzeg pierwszy raz. Wiedziałem już rzeko, że kocham cię rzeko, że odtąd pójdę z tobą. O, dobra rzeko. O, mądra wodo. Wiedziałaś, gdzie stopy znużone prowadzić, gdy sił już było brak. Brak. /Wojciech Jarociński, Wolna Grupa Bukowina/
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg8fB7g6L61y0GbkK6P6-aJ3DYRNiDjbr78kxUZZc7U9FH-3hlgHKL_gzcAcTuWNibpyA4gPlJJXdybEBjxyZgiHFjQBNyPefhqZgjlIMzdmh-B0ONMnqrvwhKS2uOpsct7D0Vy3XVk32o/s1600/wadag-wad%25C4%2585g-rzeka-olsztyn-dywity-rzekawadag-warmia-kochamywarmie.2.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiledXFu2HN2O6wNyfq2-r3XyhJBHzidGXRL_yPuLTtVoGMNuOtDL8YF-XjEI7K2P5HABKU_rOnlIhsym3gZYuFBUOuuz-Qlg025LYVdPIac2nnhP9htqYqhKDEF598P1UcjX6apHPUokY/s1600/wadag-wad%25C4%2585g-rzeka-olsztyn-dywity-rzekawadag-warmia-kochamywarmie.14.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsNTq_rKKghIsMs4TmDgd0GcieguWYGuaYUZoc4AJWmtndjKmkLQe4PAtxXmsO1gKF7arsTUWLNEZmAJReKdpV1mCyDytnBzO0g8vweq5TrDiOfXeja7NaTceZub3RuFkqONWKmHj8dtg/s1600/wadag-wad%25C4%2585g-rzeka-olsztyn-dywity-rzekawadag-warmia-kochamywarmie.3.jpg)
W drugiej połowie lat 60-tych ubiegłego wieku realizowano w Olsztynie kultowy film Stawka większa niż życie.
Most pomiędzy Olsztynem a Dywitami grał finałową rolę w scenie pościgu w odcinku Podwójny
nelson. Jest to scena przedstawiającą staczające się ze skarpy auto i
to właśnie była skarpa przy tym moście. Ten fragment znalazł się dodatkowo w
czołówce serialu.
Trochę historii. Zanim podjęto decyzję o budowie mostu
mieszkańcy Dywit i okolic przez stulecia korzystali wyłącznie z mostu w
miejscowości Wadąg, który nosił nazwę Königsbrücke czyli most
królewski, ponieważ przebiegał tamtędy główny trakt komunikacyjny z
południa Prus Wschodnich do Królewca. Skrócenie drogi było trafną
decyzją. W 1859 r. rozpoczęto budowę nowego traktu i zarazem
mostu. Ten jednak po bardzo krótkim czasie eksploatacji zawalił się.
Ponowne przywrócenie komunikacji nastąpiło jesienią 1862 r. Prace
prowadzone były pod kierunkiem mistrza budowlanego Fölsche. W roku 1934
wykonano w tym miejscu kolejny most, do tej budowy użyto bloków
granitowych, cegieł oraz żelbetu. Następne prace przeprowadzono wkrótce
po drugiej wojnie światowej w 1949 r. Po modernizacji most wykonany był z
ceglanego łuku, wspartego na kamiennych przyczółkach.
Ze względu na postępujące uszkodzenia ceglanego sklepienia w 1975 roku
nad obiektem nadbudowano tymczasową, składaną konstrukcję stalową, a od 1985
roku most został zamknięty dla ruchu kołowego. W latach 1986-87 całość
przebudowano, zmieniając strukturę i gabaryty do stanu widocznego na zdjęciach. A na filmowym kadrze spadający samochód z nadradcą Gebhardtem.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhKnda6Siw-EDnKMbV_SiBBq8vmNx0r9beeyq54lxWyDWZWdzDye_xhXH5mBqkod0z8-_e4HoYlrY9_2GB1TtlR2IHbRHSFJs31RAFV6hyphenhyphensAl2UKlxPdikH3_2_gmu3_bPu7feeRH7VMXA/s1600/wadag-wad%25C4%2585g-rzeka-olsztyn-dywity-rzekawadag-warmia-kochamywarmie.4.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhxozw0LI1vDjom_VS2nMB_Y7YLI9VDRCG8jmTFj05_BAjG_PHSyJ-SDre1VIOh7JikRZWcCqV3ktJsnpaeqSPFwpkk60IEO1VHihJ1cPP4LAUei73MSlDZkDr3BXXOvgeiNo3BupLPTjQ/s1600/wadag-wad%25C4%2585g-rzeka-olsztyn-dywity-rzekawadag-warmia-kochamywarmie.5.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjKQhT14nGktuH1P399TBlaVNBX9UIV_IV8XMA4EIsJuBq_LUhjyH1T-1-9EDLZdT6BbA39gHLO-H4agLBfYQvtbkib2gv7n0z23T10GwLRmnr3rRQQfoKldr51plQin-tIl3_Bs0rARYY/s1600/wadag-wad%25C4%2585g-rzeka-olsztyn-dywity-rzekawadag-warmia-kochamywarmie.6.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSK7P-MCPGaNReIKdVJ-jVXq05WMrJAPl3Mu9eLju92KfsDskoer9NGeYehsYIOuaiANRk3panNM_IhqaA-cMxz73dg-vcoeSA7wusbboQsoQfjoJFQOxPjIK2nJukoOaldgGrKcr4sEc/s1600/wadag-wad%25C4%2585g-rzeka-olsztyn-dywity-rzekawadag-warmia-kochamywarmie.7.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjQdeZfMJtKZJf22NWbe0rpC8mcj8Upe4YBYKMW84HMcwoSs4KMYl7DNsyD9F-qRbOJBXLqY62KdNCyL7506J6jtB0614BEVwOcLqC3o28WN9UitVwaoZG6EHS0URWMXuNLuoH1OnfYM34/s1600/wadag-wad%25C4%2585g-rzeka-olsztyn-dywity-rzekawadag-warmia-kochamywarmie.8.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvnKqu_qUSj4j6WMylhnwcrVs0jDoIwBS_v9UqfdPsYC3AdQWa2xCwzEs6z9v-VO-fx8p10eXK418duN6vgxeFl4nVFxPE7VczqXBr5j2yK4cCGWNYEcWAejG0um4IWWifCCxyitYn-dQ/s1600/wadag-wad%25C4%2585g-rzeka-olsztyn-dywity-rzekawadag-warmia-kochamywarmie.9.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOE-u9xsuT4n2UpZPJG5iGR_Fk-Mu2paypObjibsSCaiVlbPTwbcJrUTgvczbDxzvWr-kFK2eh-2wg_pWoTEuDsCckpNN-yfbOaWOdctbF_Tqrgsq8Wk8qX7XZVhDt7-uryPy45BShb6A/s1600/wadag-wad%25C4%2585g-rzeka-olsztyn-dywity-rzekawadag-warmia-kochamywarmie.10.jpg)
Żyją tu też bobry. Kilkaset lat temu
uznawano je za ryby, przez wieki polowano na nie, dziś wiemy, że są
ssakami, największymi gryzoniami Europy i podlegają ochronie prawnej.
Bóbr buduje tamy i kanały, nawadnia tym samym tereny suche i przyczynia
się do zmiany ich
ekosystemu. Jest bardzo rodzinny i żyje ze swą drugą połową aż do
śmierci. Nie opuszcza także raz wybranego miejsca żeremia. Populacja bobrów na Warmii i Mazurach szacowana jest na ok. 7,5 tys.
osobników.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiShXUjoeW2s8Hg4utvj4gh7itltpErZtDuodqTFHwxDbbcxrJIgrP59zWDF3OyeVdgXSN_m5kvQ-cdqsSdej-QaJax55OqCuiFeEI1o4eTyoASyB1-OHlZff6Rspm5oJnQmSk-HpFaylo/s1600/wadag-wad%25C4%2585g-rzeka-olsztyn-dywity-rzekawadag-warmia-kochamywarmie.13.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhV-kWsbIo0q_BOQV72_r2Eo5z0654LS06qSHvjX1cQGHA2neaSVR1JLZM1S8kYoAScFOJuvh8noypnLqCnQH3J9yw_Gh3Cfittxhrba6u5MIvktK7vZkCLjP89E_kudKhLPEEtUE492Qw/s400/Dywity-zabytkowy-kosciol-pw-ss-Szymona-i-Judy.jpg)
Kilka kilometrów dalej wkraczamy do Dywit, podolsztyńskiej gminny i spoglądamy na kościół. Pierwsza gotycka świątynia poświęcona św. Apostołom Szymonowi i Judzie Tadeuszowi
została wzniesiona w wieku XIV i przyłączona do
dekanatu dobromiejskiego. Wieża została wybudowana na przełomie XV i XVI w. W 1893 r. rozebrano kościół, pozostawiając wieżę. Nowy konsekrował 25 X 1897 r. biskup polowy Adolf
Namszanowski. Jego budowniczym był ks. Józef Rapierski,
który wyposażył także wnętrze. Neogotycki ołtarz, figury
apostołów, konfesjonał i chór wykonały zakłady snycerskie z Królewca.
Szkoła wrocławska wykonała witraże, a szkoła śląska obrazy drogi
krzyżowej i obrazy bocznych ołtarzy. Projektantem był oczywiście Fritz Heitmann z Królewca, który projekyował wiele ceglanych kościołów na terenie diecezji warmińskiej i wykorzystywał elementy zaczerpnięte z architektury Prus Krzyżackich. Zobacz: Jonkowo – kościół pw. św. Jana Chrzciciela | Olsztyn – kościół pw. NSPJ. Cytując za Leksykonem Kultury WiM, jest to kościół orientowany, neogotycki, trójnawowy, halowy. Wzniesiono
go z czerwonej cegły na rzucie prostokąta o wymiarach 40m x 17m. Po
stronie wschodniej znajduje się prosto zamknięte prezbiterium, od
zachodu do korpusu budowli przylega kwadratowa wieża o sześciu
kondygnacjach. Jej dolne piętra ozdobione zostały blendami ostrołukowymi
i bliźnimi półkolistymi wnękami oraz tynkowanym fryzem opaskowym.
Całość nakryto dachem dwuspadowym ze szczytami schodkowymi i zwieńczono
czterometrowym krzyżem oraz chorągiewką z kutego żelaza z
datą 1894. Również korpus nawowy oraz prezbiterium ozdobiono
licznymi blendami ostrołukowymi i bliźnimi półkolistymi, tynkowanymi
wnękami, wklęsłymi fryzami i schodkowymi szczytami. Całość przykryto
dwuspadowym dachem z dachówki. W nawie głównej zastosowano sklepienie
gwiaździste, sześcioramienne, w nawach bocznych – krzyżowo-żebrowe.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHcZ9fcGxbq2A8y8okwqefFW7DMUCov1tJ8IQsnlgIW3lkh5OvpcFNPR4odne9ZuIun8Lk7HomTwG84wyO-CSyfMgH5paAVZJdWehcoAndyi3_bDZVwtmks6iuGuBTf2Bp_OApLpsD95U/s1600/dywity-kosciol-neogotyk-warmia-kochamywarmie-warmiafoto-zbyszekkrasnicki-dywity.1.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjdtGJn4NjDFDrb_JbE0Dh7UcQvuclwFN_M7UYQQvMixTNuSIA7OLAHISJ97wS1fxRqYuU9CAgRLOlPpiRX1ciNm-1PvCc0J6_Pr-ogaDuGCmDEC2H497ilwVPp6PAzvU9R9bzfoqjbQfY/s1600/dywity-kosciol-neogotyk-warmia-kochamywarmie-warmiafoto-zbyszekkrasnicki-dywity.2.jpg)
Dywity, Warmia południowa. Nazwa wsi Dywity pochodzi od słowa Dywitzen, co w języku pruskiego
plemienia Warmów oznacza Góra Boga. Wieś wzmiankowana w roku 1354, lokowana w 1366 r. i do roku 1772 r. należała do kapituły warmińskiej.
Powyżej nisza blendy i rzeźba Najświętszego Serca Pana Jezusa. Korpus kościoła bogaty jest w tynkowane wnęki oraz różnego rodzaju sterczyny.
W niszy plebanii kolejna rzeźba oraz kapliczka warmińska przy kościele.
Budynek starej szkoły. Polska szkoła w Dywitach została zorganizowana w 1945 roku. Budynek został wybudowany w pierwszych latach XX
wieku, w miejscu uprzednio spalonej szkoły, mieszczącej się w budynku
drewnianym. Na ówczesne czasy był to obiekt nowoczesny, o
dwóch salach lekcyjnych i mieszkaniach dla dwóch rodzin
nauczycielskich. W późniejszych latach szkołę rozbudowano.
Warmiński Zodiak, czyli 12. miast Warmii:
Orneta (niem. Wormditt) – 12
sierpnia 1308 – na ten dzień datowana jest pierwsza wzmianka o osadzie
Orneta. 9 lat później powstały mury obronne i rozbudowany został zamek.
Kilka następnych lat to budowa kościoła farnego w mieście, ratusza, istniał tu
też szpital św. Ducha – średniowieczny szpital ornecki.Więcej: Orneta.