Strój warmiński

11.3.08

Strój warmiński

Najbardziej charakterystycznym znakiem polskiej kultury ludowej każdego regionu był strój. Warmiacy nosili strój prosty, kolorowy, dostosowany do dnia powszedniego i świątecznego. Najważniejszymi cechami stroju kobiecego były koszule szyte z białego, lnianego płótna. Przód miały rozcięty i zapinany na guziki, rękawy marszczone wykończone mankietem, kołnierzyk niewielki, wykładany. Kobiece spódnice były bardzo marszczone, przeplatane najczęściej elementami koloru czerwonego. Później przyjęły się spódnice z tkanin dwukolorowych, a także kraciastych. Kobiety na głowie nosiły ozdobny czepiec zawiązywany pod szyją, wykończony ułożoną w fałdki białą koronką.
Wierzchnie odzienie to westki, kabaty oraz jubki. Westka to rodzaj kamizelki. Kabaty to rodzaj żakietów mocno wciętych w talii, ściśle dopasowany do figury. Jubki zaś w pasie były luźne i nie ograniczały swobody ruchów. Najbardziej strojną częścią stroju warmińskiego był czepek zwany mycką lub galonkiem. Ciekawostką jest, że Warmiaczka szła do ślubu w czarnej sukni i białym welonie.

Warmiński strój męski składał się z czerwonej kamizelki zwanej westą, która zapinana była na osiem błyszczących guzików z długim, obszernym kołnierzem. Westę szyto z tkaniny bawełno-wełnianej, w pasie przewiązano kolorową krajką. Przy plisowankach znajdowały się kieszenie. Pod kamizelkę zakładano koszulę szytą z flaneli i trykoty. W stroju odświętnym była jeszcze sukmana, w kolorze niebieskim, nosili ją bogaci chłopi. Mężczyźni zakładali też kapelusz zrobiony z filcu z przywiązaną do niego dopasowaną wstążką oraz czarne lub brązowe buty sięgające do łydki.

Gbur i gburka to mieszkańcy warmińskiego gospodarstwa. Ubrani byli w paradny strój, zakładany podczas uroczystych okazji:

 gbur:

• sukmana z czerwonymi lamówkami i pasem
• biała koszula
• kapelusz
• czarne skorznie (długie buty z cholewami)

 gburka:

• westa (kamizelka)
• biała koszula z bufiastymi ramionami, która była zdobiona koronkami przy kołnierzyku oraz mankietach
• rok (spódnica)
• unterok (halka)
• szorc (krótki fartuch)
• czepiec na głowie, haftowany złotą lub srebrną nicią, szlejfki (wstążki) lub mycka
• skorznie

Franciszek Klonowski, Atlas Polskich Strojów Ludowych, część 1, Pomorze i Warmia; z.3; s. 66, Warszawa 1960.

Panie w warmińskich strojach ludowych, lata 20. XX w. E. Guttzeit, Ostpreußen, Würzburg 2001.

Z czasem, szczególnie w II poł. XIX wieku, zmieniała się ludowa moda. Ludzie chętniej zakładali stroje prostsze, zwykle jednolite. Kobiety nosiły czerwone lub niebieskie suknie, które zakryte były białym fartuchem.