Warmia na weekend (2 z 5)

Trasa: Olsztyn, Dobre Miasto, Smolajny, Lidzbark Warmiński, Stoczek Klasztorny - 63 km.

Po drodze: Dywity (kościół neogotycki z 1894 r., wybudowany na miejscu średniowiecznego), liczne kapliczki przydrożne i niekończąca się natura.

W okolicy: na zachód od Dywit: Bukwałd - tu kaplica pw. św. Józefa, położona na pagórku w środku wsi - to kilkakrotnie rozbudowywana kapliczka z XIX wieku, która zbudowana została jako wotum za uratowanie życia córki leśniczego, ugryzionej przez żmiję - wystawił ją narzeczony, spełniając śluby złożone Bogu, gdy dziewczyna walczyła ze śmiercią oraz Brąswałd - to wieś nad łąkami - jak pisała poetka warmińska Maria Zientara-Malewska, która urodziła się w Brąswałdzie w 1894 roku. Wieś położona jest około 8 km na północ od Olsztyna, w pobliżu jeziora Mosąg oraz rzeki Łyny. Tu kościół neogotycki z lat 1894-1896, przy kościele znajduje się plebania z XIX wieku, organistówka oraz kapliczka datowana na 1786 rok. We wsi jest jeszcze 7 innych kapliczek pochodzących z XIX wieku. Cerkiewnik - tu kapliczki warmińskie i neogotycki kościół parafialny pw. św. Katarzyny.

Olsztyn. Zabytki: w telegraficznym skrócie: Zamek Kapituły Warmińskiej; Stary Ratusz - zbudowany w drugiej połowie XIV wieku, tuż po uzyskaniu przez Olsztyn praw miejskich. Do 1915 roku stanowił siedzibę władz miasta. Bazylika konkatedralna św. Jakuba Apostoła; Wysoka Brama. Ciekawostki: w Olsztynie znajduje się najwyższy obiekt w Polsce - maszt radiowo-telewizyjny, którego wysokość wynosi 360 m; Mikołaj Kopernik mieszkał w północno-wschodnim skrzydle olsztyńskiego zamku, w dużej komnacie, z której rozciągał się widok na Łynę i młyn zamkowy. Astronom napisał tu swą rozprawę o monecie, tu dokonywał obserwacji ruchu planet, a na krużganku sporządził tablicę umożliwiającą mu śledzenie wiosennych i jesiennych zrównań dnia z nocą. Tablica ta jest po dziś dzień zachowaną pamiątką po Koperniku. Etykiety: Olsztyn, blog: Olsztyn fotograficznie.

Dobre Miasto. Powstało w miejscu grodu pruskiego, położonego pośród bagien i rozlewisk, nad brzegiem rzeki Łyny, na sztucznej wyspie powstałej po przekopaniu kanału, tzw. Dużej Łyny dla potrzeb obronnych i potrzeb młyna. Nazwa miasta najprawdopodobniej wywodzi się od pruskiego słowa gudde oznaczającego krzak, zarośla. W 1329 r. biskup warmiński Henryk II Wogenap nadał osadzie prawa miejskie. Z 1336 pochodzi łaciński zapis miasta - Bona Civitas. Herbem miasta był jeleń trzymający w pysku gałązkę dębu z dwoma żołędziami, stojący na zielonej trawie. Patronką miasta jest święta Katarzyna Aleksandryjska. Dobre Miasto było ośrodkiem dóbr biskupich, siedzibą kapituły kolegiackiej (do 1811), a także ośrodkiem handlu i rzemiosła. W 1466, na mocy postanowień pokoju toruńskiego wraz z całą Warmią, znalazło się w granicach inkorporowanych do Polski Prus Królewskich. W 1627 zostało zniszczone przez Szwedów, którzy zrabowali również cenną bibliotekę kapituły. Do rozbiorów Dobre Miasto znajdowało się na autonomicznym obszarze podległym władzy biskupów warmińskich - Dominium Warmińskim. W 1772 dostało się pod zabór pruski. W latach 1865-1896 było siedzibą władz powiatu lidzbarskiego. W październiku 1810 dekretem króla Prus zlikwidowano kolegiatę, a w latach 1830-1834 wybudowano w mieście kościół ewangelicki. Zabytki: Bazylika Mniejsza, kościół pw. św. Mikołaja, baszta obronna zwana Basztą Bocianią. Etykiety: Dobre Miasto.

Smolajny. Biskup Ignacy Błażej Krasicki urządził w Smolajnach park i wybudował wieżę bramną oraz oficynę. Nadał też całemu majątkowi styl ogrodów angielskich. Krasicki w Smolajnach zbudował także zwierzyniec, założył hodowlę jeleni oraz dbał o odpowiednią ich ilość na polowania w pobliskich lasach. Tworzył tu i pracował nad swoimi największymi dziełami, jak choćby nad pełniącym w późniejszym czasie funkcję hymnu narodowego, utworem Święta miłości kochanej Ojczyzny. Już w XV wieku majątek Smolajny był własnością biskupów warmińskich. Obiekty folwarczne niszczone przez wojska polsko-litewskie w 1414 roku, podczas konfliktu z Zakonem w latach 1519-1521, jak i w czasie wojen szwedzkich, zawsze odbudowywano. Całość otoczona jest 8-hektarowym parkiem. Smolajny to najstarsza wieś w województwie warmińsko-mazurskim, już od XV wieku była we władaniu biskupów warmińskich.
Biskupi pałac w Smolajnach leży na wysokim brzegu Łyny, w północnej części wsi i posiada dwie kondygnacje. Elewacje frontowa i ogrodowa są jednakowe. Po środku, nad wejściem, umieszczono ozdobny ryzalit z insygniami i herbami biskupimi, zakończony trójkątnym zwieńczeniem. W okresie powojennym istniał tu PGR. Od 1994 roku pałac i okalający teren zwrócono Kurii Metropolitalnej w Olsztynie, która wydzierżawiła go bezpłatnie szkole rolniczej na 25 lat. Etykiety: Smolajny.

Lidzbark Warmiński. Od 1350 r. do XIX wieku był stolicą Warmii i dawniej jej największym miastem. Miasto było ważnym centrum wiary i kultury w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, często dlatego też nazywano je Perłą Warmii. Przez długi czas było pod panowaniem biskupów warmińskich. Był to też znaczny ośrodek gospodarczy ustępujący swym znaczeniem na Warmii tylko Braniewu. W mieście znajduje się zamek biskupów warmińskich, który za dużą wartość artystyczną i historyczną w skali światowej, uznany został za pomnik historii. Zabytki: zamek, kościół pw. św. Piotra i Pawła, cerkiew prawosławna, Wysoka Brama, mury obronne miasta, oranżeria Krasickiego. Ciekawostki: cmentarz rumuński - w latach 1914-1918 znajdował się w Lidzbarku obóz jeniecki. Przebywali tu Rosjanie, Brytyjczycy, Serbowie, Rumuni, Francuzi, Włosi, Belgowie, jak również Niemcy wypędzeni z Wołynia. Jeńcy pracowali przy budowie drogi do Bartoszyc, z powodu głodu i chorób wielu zmarło. W pobliskim lesie powstał cmentarz dla jeńców, którzy wybudowali dla swych kolegów piramidę - pomnik. Rząd brytyjski ufundował krzyż. Etykiety: Lidzbark Warmiński, blog: Lidzbark Warmiński fotograficznie.

Stoczek Klasztorny. Magia, tajemniczość, gra światłem, zapach drewna i wilgoci - to odczucia po spacerze stoczkowskimi krużgankami. Malowidła ścienne namalował sam Maciej Meyer, a płaskorzeźby drogi krzyżowej wykonał Krzysztof Perwanger - autor rzeźb w Świętej Lipce. Stoczek Klasztorny lub Warmiński to miejsce więzienia Prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego. Obecnie rezydują tu księża marianie, którzy przybyli do Stoczka w 1957 roku. Stara legenda głosi, że pewien misjonarz zawiesił na dębie figurkę Madonny. Po licznych wojnach i epidemiach figurka została znaleziona przez dwie dziewczynki grabiące siano (ok. XVI w.). Za czasów biskupa warmińskiego Stanisława Hozjusza zbudowano na tym miejscu skromną kaplicę, w XVII w. okrągłą świątynię, a wiek później dobudowano krużganki i narożne kaplice. Sanktuarium Niepokalanej Matki Pokoju znajduje się 15 km na wschód od Lidzbarka Warmińskiego. Etykiety: Stoczek Klasztorny.