Warmiński Festiwal Dziedzictwa Browarniczego. Biskupiec/Olsztyn/Braniewo

9.8.13

Warmiński Festiwal Dziedzictwa Browarniczego. Biskupiec/Olsztyn/Braniewo

Dawniej warzenie piwa nie było tak jak teraz zawodem lecz przywilejem. Do XII wieku monopol na warzenie złocistego trunku miały niemal wyłącznie klasztory. Pierwszym, który dostrzegł potrzebę uregulowania produkcji piwa był Karol Wielki, który ustanowił urząd intendenta. Intendenci mieli za zadanie dbać, by zboże używane do produkcji piwa było najlepszej jakości, musieli też nadzorować piwowarów i czuwać nad właściwym przebiegiem warzenia piwa. W XIII wieku rozwinięto produkcję piwa w Lwówku Śląskim - to najstarszy polski browar założony w 1209 roku. 

Biskupiec. Browar w Biskupcu został założony w 1885 r. przez Adolfa Dauma. Jego brat rozbudował w kolejnych latach zakład i otworzył sieć regionalnych przedstawicielstw w Szczytnie, Olsztynie, Jezioranach i na terenie powiatu mrągowskiego. Browar produkował w tym okresie piwa dolnej i górnej fermentacji, początkowo głównie ciemne (10 tys. hl. rocznie). W 1945 r. browar wypuścił na rynek podstawki pod kufle oraz etykiety na butelki. W 1951 roku browar w Biskupcu, razem z browarami w Kętrzynie, Olsztynie, Szczytnie i Braniewie, został włączony w struktury Olsztyńskich Zakładów Piwowarskich. W latach 90. warzono piwa jasne pełne Kormoran, Biskupieckie, Warmiak i Specjal. Produkowano także słód. W wodę browar zaopatrywał się z własnych studni głębinowych. Po prywatyzacji w 1995 r., trzy zakłady należące do Browarów Warmińsko-Mazurskich (Olsztyn, Szczytno i Biskupiec) zaczęły występować pod wspólną nazwą Jurand. 31 maja 1998 r. browar zamknięto.
Olsztyn. Browar przy dzisiejszej al. Wojska Polskiego w Olsztynie zostały uruchomiony w 1878 r. Pierwszym właścicielem i budowniczym browaru był pochodzący z Reszla Rudolf Matern. W kolejnych latach wybudowano suszarnię słodu i budynki administracyjne. Zgodnie z panującymi wówczas trendami browar uruchamiał przedstawicielstwa w Iławie, Ostródzie, Olsztynku, Dobrym Mieście, Morągu, Barczewie i Miłakowie. W 1931 r. ogłoszono upadłości zakładu. Postanowiły odkupić go władze miejskie, aby później sprzedać firmę braciom Daumom - byli oni znaną w ówczesnych Prusach Wschodnich rodziną trudniącą się fachem piwowarskim. Po zniszczeniach wojennych olsztyński browar został odbudowany i przejęty na rzecz Skarbu Państwa. W roku 1977 roku, aby zwiększyć możliwości produkcyjne olsztyńskiego zakładu, zamontowano w nim nową czechosłowacka linię rozlewniczą mogącą rozlać 18 tys. butelek na godzinę. W 2007 r. browar zamknięto.
Braniewo.  Browar w Braniewie został założony w 1854 r. przez kupca Karola de Roy. Jako specjalność browaru oferowano pilznery i piwo pszeniczne. Gorsze czasy dla browaru nadeszły po pierwszej wojnie światowej, wówczas połączono kilka największych browarów wschodniopruskiej prowincji. W 1925 r., pod przewodnictwem szczecińskiego koncernu browarowego Rückfortha, założono spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością skupiającą browary Królewca, Wytruci, Tylży, Kętrzyna i Braniewa, który przyłączył się do grupy w 1927 r. Po zniszczeniach wojennych i odbudowie zakładu produkcję rozpoczęto dopiero w 1965 r. W 1991 r. utworzono spółkę Elbrewery Company Ltd. Zamontowano stację propagacji drożdży, zautomatyzowano warzelnię oraz linię filtracji piwa, wyposażono browar w tanki pośredniczące, zamontowano linię do automatycznego mycia i sterylizacji kegów oraz napełniania ich piwem. W 2001 r. Grupa Żywiec będąca właścicielem browaru podjęła decyzję o zakończeniu produkcji w braniewskim browarze.

Dosyć smutna jest historia warmińskiego browarnictwa. Dziś moda na małe, rodzinne browary powraca. Specjalizują się one w różnego rodzaju produktach. Bywają piwa orkiszowe, miętowe, śliwkowe, czekoladowe, z kolendrą, kawowe, etc. Jest też piwo warmińskich chłopów bosych, którzy tworzą w Orzechowie unikatową w skali Europy samowystarczalną ekoosadę, opierającą się na zasadach głębokiej ekologii.

Trochę reklamy. Olsztyński Browar Kormoran podjął udaną próbę oparcia działalności wyłącznie na naturalnych składnikach i recepturach zaczerpniętych z tradycji regionu. Produkuje kilka gatunków piw, które dostępne są na polskim rynku, w tym tzw. piwa rzemieślnicze. Chwała im za to, bo nie ma to jak zimny lager, szczególnie przy 34 st. C.

A powyższe zdjęcia zrobiłem podczas Warmińskiego Festiwalu Dziedzictwa Browarniczego, który odbywa się w trzech warmińskich miastach. W Olsztynie impreza zawitała na dziedziniec zamkowy i do amfiteatru.

Kolejno: staromiejska fontanna oraz kurtyna wodna przy ul. E. Plater, jeden, obok piwnej willi, z ocalałych i odrestaurowanych budynków olsztyńskiego browaru Jurand, kościół pw. św. Józefa od strony ul. Puszkina.