Otoczenie naturalne - rowerem po Lesie Warmińskim

W tym sezonie sporo czasu spędzam w otoczeniu pani natury. I tak pewnie będzie przez jakiś czas. Warmia południowa, Las Warmiński i cisza przerywana odgłosami wiosennych ptaków. Przy drodze nieśmiało rosną przylaszczki, za zakrętem słychać stukanie dzięcioła, a w oddali szemrze rzeka. Oto podolsztyński rezerwat z wczorajszego poranka. To miejsce, które przemierzyłem rowerem wzdłuż i wszerz kilkanaście razy, a właściwie nigdy nie doczekało się dedykowanego wpisu. Zatem jest, proszę bardzo i uwaga na kleszcze - te paskudy atakują z każdej strony.

Rezerwat przyrody Las Warmiński im. prof. Benona Polakowskiego został utworzony w 1982 r. na terenie Nadleśnictwa Nowe Ramuki. Położony jest między Jeziorem Łańskim a wsią Ruś. Powierzchnia rezerwatu wynosi 1656 ha, wraz z jeziorami 1803 ha.

Historia tych terenów jest bardzo ciekawa. Koło leśniczówki Zazdrość znajdują się pozostałości wałów obronnych z XIV lub XV wieku - to fragment systemu obronnego między Barczewem, Pasymiem i Purdą. W strażnicy obronnej w Bartążku z XIV kapituła warmińska w 1348 r. zdecydowała o lokacji Olsztyna.

Osadnictwo niemieckie prowadzone na tych terenach przez Krzyżaków, polegało na zakładaniu wsi na dawnych obszarach rolnych lub na surowym korzeniu, tj. poprzez karczunek puszczy. W drugim przypadku powstawały miejscowości, których nazwa zawierała końcówkę niemiecką walde – oznaczająca las, puszczę (-wałd po spolszczeniu): Grunwald, Bruchwałd, Gietrzwałd, Ługwałd, Brąswałd.

Zakon i Kapituła Warmińska lokując nowe wsie, osadzała osadników z Niemiec, bądź Prusów lub Polaków a nawet Rusinów. Na przykład w XIV wieku w Rusi, Kapituła Warmińska osadziła pięciu pruskich bartników.

W średniowieczu uprawiano tzw. trójpolówkę, co na gruntach piaszczystych przynosiło słabe plony.

Historycy niemieccy wskazują, że nazwy Ruś czy Ruszajny pochodzą od rusińskich osadników z Rusi Białej. Inni wiążą nazwę z więcierzem do połowu ryb Fischreuse. Jeszcze inni wskazują na pruskie słowo rusite czyli ciec, a więc określenia dotyczącego wody, w tym przypadku rzeki Łyny Rusele, Russe.

Okoliczne wsie powstały w oparciu o osadnictwo kapitulne: Bartążek (1335) i Bartąg (1345), Jaroty (1342, osadnik Prus Jomen), Dorotowo (1348, zasadźca Prus Dorot), Szczęsne (1353), Klewki (1353), Klebark Wielki (1357), Tomaszkowo (1363), Ruś (1374), Butryny (1412).

Oprócz wsi powstały majątki szlacheckie: Gągławki (1348), Kielary (1361), Maudy (obecnie Majdy 1534). Wszystkie wsie zostały zniszczone w czasie wojen polsko-krzyżackich w XV i XVI wieku. Ponownie zasiedlane były w latach 1516-1521 przez samego Mikołaja Kopernika.

W XVI w. założono położoną na terenie obecnego rezerwatu, dziś już nieistniejącą, wieś Sójka (Soyka), o której pisałem w poście Zamarznięty Gim, Las Warmiński i przemoczone buty na rozlewiskach Łyny. Wiele wsi uległo wyludnieniu na skutek działań pobliskiego ośrodka wypoczynkowego Urzędu Rady Ministrów w Łańsku. Ówczesne władze państwowe i PZPR dążyły do likwidacji wiosek i przejęcia gruntów z przeznaczeniem m.in. na tereny łowieckie. Tak było np. z Orzechowem: 1 | 2.