Braniewo (niem. Braunsberg) jest najstarszym miastem warmińskim, powstało ok. 1240 r. Od 1250 do 1340 było siedzibą biskupów warmińskich, a do 1278 stolicą diecezji. Ze względu na szybki rozwój miasta, a być może w celu osłabienia rosnącego znaczenia mieszczan, w roku 1342 obok starej Brunsbergi biskup Herman z Pragi założył konkurencyjne Nowe Miasto. Położone było na przeciwnym brzegu Pasłęki. Nowe Miasto nie osiągnęło większego znaczenia, a w roku 1772 zostało połączone administracyjnie ze starym miastem.
W czasach wojen szwedzkich miasto wielokrotnie niszczone i grabione z kosztowności, podupadło. W 1772 r. anektowane przez Prusy, zostało stolicą powiatu w prowincji Prusy Wschodnie oraz siedzibą garnizonu. Brunsberga i okolice pozostały katolicką wyspą w morzu pruskiego protestantyzmu. Do końca XVIII w. znajdował się tu port handlowy. W 1852 r. tu pierwszą w Prusach linię kolejową na odcinku Braniewo-Kwidzyn. W 1854 r. zbudowano w Braniewie synagogę, która istniała do 1938 r. W 1887 r. powstała Szkoła Rolnicza, pierwsza w Prusach Wschodnich. W 1945 r. Braniewo było zniszczone (w 85%) i splądrowane przez Armię Radziecką. Po II wojnie światowej nazwę miasta zmieniono na słowiańską – Braniewo.
Tuż po II wojnie rozpoczęła się pierwsza faza odgruzowywania miasta. W planach było odbudowanie zrujnowanych zabytków, jednak gdy okazało się, że sprzedaż cegły rozbiórkowej przynosi spory dochód, odstąpiono od wcześniejszych ustaleń.
Zawarto umowę ze spółdzielnią w Olsztynie na sprzedaż miejskich cegieł, które zaczęto wywozić do Warszawy. Aby pozyskać jak najwięcej materiału odgruzowywano ulice i rozbierano ruiny, ale też budynki, które nadawały się do odbudowy np. ratusz miejski, pocztę, wszystkie kamienice Starego Miasta i część kamienic Nowego Miasta. Całkowicie zlikwidowano m.in. spichlerz "Pod Złotymi Lwami" (na zdjęciu poniżej), mieszczący się nad Pasłęką. Kolejną falę wywozu cegieł rozpoczęto w 1951 r. Powiatowe Oddziały Rozbiórkowe, zgodnie z uchwałą rządu o akcji rozbiórkowej, uzyskały ponad 100 milionów cegieł z całego powiatu. Zostały one przeznaczone na odbudowę starówek w Warszawie i Lublinie, budowę FSO na Żeraniu oraz MDM-u w Warszawie.
Kolejno: Wieża bramna z XIII w. - jedyna ocalała pozostałość Zamku biskupiego - najstarsza budowla na Warmii; budynek sądu; pozostałości obwarowań miejskich; bazylika mniejsza pw. św. Katarzyny - kościół pozostawał w ruinie aż do roku 1979, wtedy to rozpoczęła się odbudowa, konsekracja nastąpiła w 1986; Dom Prowincjalny Zgromadzenia Sióstr św. Katarzyny; cerkiew pw. Świętej Trójcy; amfiteatr, baszta, budynek urzędu miasta z 1878 r., odgruzowywanie miasta - fot. W. Iwulski, MBP w Braniewie.
