Zbyszek Kraśnicki
lutego 02, 2016
31
– Facet chce wyburzyć dziewiętnastowieczne budowle, żeby postawić budki z piwem.
– Marysiu, nie budki z piwem tylko pawilony handlowe. Idzie nowe i my burzymy przeżytki.
– Po co ma iść nowe tam, gdzie przeżytki jeszcze świetnie się trzymają. Te przeżytki przeżyją niejedno nowe osiedle...
/Poszukiwany, poszukiwana, reż. S. Bareja/
Przedwojenne kamienice, peerelowskie bloki, szklane domy naznaczone współczesnością – wszystko w jednym miejscu, często połączone przylegającymi do siebie ścianami. Miasto to bardzo zróżnicowana architektura. I czy nam się to podoba czy nie, musimy żyć w takim galimatiasie.
Dziś pospacerujemy olsztyńskimi ulicami i popatrzymy na to połączenie.
Jest luty, w plecy grzeje ciepłe słońce, ludzie podążają niespiesznie, w uszach Mikromusic. Zapraszam.
Na ulicy Pieniężnego budynek dawnej poczty cesarskiej z 1887 r., na placu Jedności Słowiańskiej gmach szkoły ewangelickiej z 1873 – przez lata obiekt użytkował UWM i wydział muzyki, niżej wieża nowego ratusza.
Ulica Dąbrowszczaków to dawna reprezentatywna ulica miasta. Niegdyś nazywała się Cesarską i znajdowały się przy niej wille bogatych mieszkańców Olsztyna. Od góry: kamienica Naujacka – Otto Naujack przybył do
Olsztyna w 1880 roku. Był mistrzem rzeźnickim. Najpierw
prowadził sklep z wędlinami, potem zmienił branżę na budowlaną. W 1895 roku, w dokumentach
jest wymieniany jako właściciel cegielni na Zatorzu. Otto był właścicielem kilkunastu kamienic czynszowych, a za
czasów burmistrza Oskara Beliana – radnym miejskim. To jego cegielnia,
wraz z cegielnią Maxa Liona, dostarczała cegieł na budowę kościoła
Najświętszego Serca Jezusowego w Olsztynie. Kamienica Toffelów powstała około roku 1880 w stylu neorenesansowym. Budynek należał do
tej rodziny do 1945 roku. Na zapleczu działała niewielka fabryka wody mineralnej, likierów i wódek. Willa Fortuna również należała do
Otto Naujacka. Kamienica stanowi przykład architektury
neostylowej początku XX wieku. Dawniej było to ulubione miejsce na kwatery prywatne wyższych oficerów
stacjonujących w olsztyńskich garnizonach a także wyższych urzędników. Tu działała również od roku 1912 poczta wojskowa, dostarczająca przesyłki w obrębie garnizonu. Po pierwszej wojnie światowej renoma obiektu zmniejszyła się. W
budynku istniało wówczas 13. mieszkań o rozmaitym standardzie. Nowym
właścicielem kamienicy został Robert Lutz, kupiec meblowy. W roku 1927
przebudował on parter budynku, dostosowując go do nowych funkcji. Na
parterze Lutz założył sklep meblowy tzw. Olsztyński Dom Meblowy
Lutza.
Kamienice przy ulicy Mickiewicza oraz Willa Maria – to budynek secesyjny, składa się z sutereny,
parteru i dwóch pięter. Całość przykrywa wielopołaciowy łamany dach, z
lewej strony, od frontu, uformowany w spiczastą wieżę. W tej samej
części budynku, w narożniku, znajduje się trzykondygnacyjny wykusz,
zwieńczony wieżyczką pokrytą kopulastym dachem. Drugi dwukondygnacyjny
wykusz znajduje się z prawej strony budynku, od frontu i zwieńczony jest
balkonem, na poziomie I pięta. Do budynku prowadzą dwa wejścia, jedno z
lewej strony, od ulicy i drugie od podwórza.
Osiedle Kościuszki pełni funkcję
usługowo-mieszkaniową, zabudowane głównie przez przedwojenne kamienice
oraz wybudowane w latach 50. i 60. XX wieku budynki mieszkalne i
użyteczności publicznej. Ostatnie zdjęcie ukazuje fragment Willi ze strażnikiem, która
stoi przy skrzyżowaniu ulic Kościuszki i Mickiewicza. Została zbudowana
ok. 1903 roku, a jej właścicielem był mistrz budowlany
Antoni Swierzewski. Kamienica powstawała zapewne etapami, najpierw
część od strony ul. Mickiewicza, a potem od ul.
Kościuszki. Secesyjny budynek posiada bogate dekoracje: wieżyczki,
ornamenty roślinne, zdobione parapety oraz wyjątkowy relief na
ścianie. Widać na nim pejzaż z górami, a na mniejszej płaskorzeźbie
mężczyznę, prawdopodobnie strażnika, który pobierał myto za wjazd
furmanek do Olsztyna. Brodata postać w szynelu, czapce, trzyma laskę i
pęk kluczy. Budynek wzniesiono na rzucie litery L. Posiada cztery
kondygnacje i jest
podpiwniczony. Wyjątkowego charakteru nadają mu liczne loggie, balkon i
weranda, co upodobnia ją do zbliżonej w manierze kamienicy Villa Martha.
Od 1945 roku budynek jest własnością miasta. Przez długi czas na
parterze mieściła się biblioteka dla dzieci, a po jej wyprowadzce lokum
znalazło biuro poselskie. Spotkania autorskie z dziećmi i młodzieżą
odbywali tu znani pisarze i
poeci, jak chociażby Zbigniew
Nienacki, Ewa Nowacka, Wanda Chotomska czy Maryna Okęcka-Bromkowa. W głębi kościół pw. NSPJ.
Kamienice przy ul. Kościuszki, niżej domy jednorodzinne przy ul. Kołobrzeskiej w Olsztynie.
Tematu oczywiście nie wyczerpałem, ale zapewne waszą cierpliwość i owszem. Wszystkie linki podkreślone – odsyłam. I kochajcie miasta, bo w każdej kompilacji są piękne.
Polecane wpisy
