Nowa koncepcja wtapiania zabytków w pejzaż urbanistyczny

2.2.16

Nowa koncepcja wtapiania zabytków w pejzaż urbanistyczny

– Facet chce wyburzyć dziewiętnastowieczne budowle, żeby postawić budki z piwem. 

– Marysiu, nie budki z piwem tylko pawilony handlowe. Idzie nowe i my burzymy przeżytki.
– Po co ma iść nowe tam, gdzie przeżytki jeszcze świetnie się trzymają. Te przeżytki przeżyją niejedno nowe osiedle...

/Poszukiwany, poszukiwana, reż. S. Bareja/

Przedwojenne kamienice, peerelowskie bloki, szklane domy naznaczone współczesnością – wszystko w jednym miejscu, często połączone przylegającymi do siebie ścianami. Miasto to bardzo zróżnicowana architektura. I czy nam się to podoba czy nie, musimy żyć w takim galimatiasie. 
Dziś pospacerujemy olsztyńskimi ulicami i popatrzymy na to połączenie. 
Jest luty, w plecy grzeje ciepłe słońce, ludzie podążają niespiesznie, w uszach Mikromusic. Zapraszam.

Na ulicy Pieniężnego budynek dawnej poczty cesarskiej z 1887 r., na placu Jedności Słowiańskiej gmach szkoły ewangelickiej z 1873 – przez lata obiekt użytkował UWM i wydział muzyki, niżej wieża nowego ratusza.

Ulica Dąbrowszczaków to dawna reprezentatywna ulica miasta. Niegdyś nazywała się Cesarską i znajdowały się przy niej wille bogatych mieszkańców Olsztyna. Od góry: kamienica Naujacka – Otto Naujack przybył do Olsztyna w 1880 roku. Był mistrzem rzeźnickim. Najpierw prowadził sklep z wędlinami, potem zmienił branżę na budowlaną. W 1895 roku, w dokumentach jest wymieniany jako właściciel cegielni na Zatorzu. Otto był właścicielem kilkunastu kamienic czynszowych, a za czasów burmistrza Oskara Beliana – radnym miejskim. To jego cegielnia, wraz z cegielnią Maxa Liona, dostarczała cegieł na budowę kościoła Najświętszego Serca Jezusowego w Olsztynie.  Kamienica Toffelów powstała około roku 1880 w stylu neorenesansowym. Budynek należał do tej rodziny do 1945 roku. Na zapleczu działała niewielka fabryka wody mineralnej, likierów i wódek. Willa Fortuna również należała do Otto Naujacka. Kamienica stanowi przykład architektury neostylowej początku XX wieku. Dawniej było to ulubione miejsce na kwatery prywatne wyższych oficerów stacjonujących w olsztyńskich garnizonach a także wyższych urzędników. Tu działała również od roku 1912 poczta wojskowa, dostarczająca przesyłki w obrębie garnizonu. Po pierwszej wojnie światowej renoma obiektu zmniejszyła się. W budynku istniało wówczas 13. mieszkań o rozmaitym standardzie. Nowym właścicielem kamienicy został Robert Lutz, kupiec meblowy. W roku 1927 przebudował on parter budynku, dostosowując go do nowych funkcji. Na parterze Lutz założył sklep meblowy tzw. Olsztyński Dom Meblowy Lutza.

Kamienice przy ulicy Mickiewicza oraz Willa Maria – to budynek secesyjny, składa się z sutereny, parteru i dwóch pięter. Całość przykrywa wielopołaciowy łamany dach, z lewej strony, od frontu, uformowany w spiczastą wieżę. W tej samej części budynku, w narożniku, znajduje się trzykondygnacyjny wykusz, zwieńczony wieżyczką pokrytą kopulastym dachem. Drugi dwukondygnacyjny wykusz znajduje się z prawej strony budynku, od frontu i zwieńczony jest balkonem, na poziomie I pięta. Do budynku prowadzą dwa wejścia, jedno z lewej strony, od ulicy i drugie od podwórza.

Osiedle Kościuszki pełni funkcję usługowo-mieszkaniową, zabudowane głównie przez przedwojenne kamienice oraz wybudowane w latach 50. i 60. XX wieku budynki mieszkalne i użyteczności publicznej. Ostatnie zdjęcie ukazuje fragment Willi ze strażnikiem, która stoi przy skrzyżowaniu ulic Kościuszki i Mickiewicza. Została zbudowana ok. 1903 roku, a jej właścicielem był mistrz budowlany Antoni Swierzewski. Kamienica powstawała zapewne etapami, najpierw część od strony ul. Mickiewicza, a potem od ul. Kościuszki. Secesyjny budynek posiada bogate dekoracje: wieżyczki, ornamenty roślinne, zdobione parapety oraz wyjątkowy relief na ścianie. Widać na nim pejzaż z górami, a na mniejszej płaskorzeźbie mężczyznę, prawdopodobnie strażnika, który pobierał myto za wjazd furmanek do Olsztyna. Brodata postać w szynelu, czapce, trzyma laskę i pęk kluczy. Budynek wzniesiono na rzucie litery L. Posiada cztery kondygnacje i jest podpiwniczony. Wyjątkowego charakteru nadają mu liczne loggie, balkon i weranda, co upodobnia ją do zbliżonej w manierze kamienicy Villa Martha. Od 1945 roku budynek jest własnością miasta. Przez długi czas na parterze mieściła się biblioteka dla dzieci, a po jej wyprowadzce lokum znalazło biuro poselskie. Spotkania autorskie z dziećmi i młodzieżą odbywali tu znani pisarze i poeci, jak chociażby Zbigniew Nienacki, Ewa Nowacka, Wanda Chotomska czy Maryna Okęcka-Bromkowa. W głębi kościół pw. NSPJ.

Kamienice przy ul. Kościuszki, niżej domy jednorodzinne przy ul. Kołobrzeskiej w Olsztynie.

Tematu oczywiście nie wyczerpałem, ale zapewne waszą cierpliwość i owszem. Wszystkie linki podkreślone – odsyłam. I kochajcie miasta, bo w każdej kompilacji są piękne.