Willa Hermenau & Tartak Raphaelsohnów

19.3.16

Willa Hermenau & Tartak Raphaelsohnów

W tym miesiącu podążamy ulicami Olsztyna. Zaczynamy od Central Parku, czyli Parku Centralnego, bo w jego okolicach znajdują się bardzo ciekawe budowle.

To jedyna willa dawnego Olsztyna godna jej nazwy. Jej właścicielem był olsztyński fabrykant, właściciel tartaku, Conrad Hermenau. Stanowiła ona siedzibę jego rodziny do 1945 roku. Po zakończeniu II wojny światowej budynek został przejęty przez Skarb Państwa, a od 1950 roku mieściło się w nim przedszkole i „Dom Harcerza”. W 1994 roku obiekt wpisano do rejestru zabytków, a w jego posiadanie weszła olsztyńska parafia NSPJ. Aktualnie znajduje się tu Dom Dziennego Pobytu Dziecka „Arka”.

Eklektyczna willa Hermenau została zbudowana na planie zbliżonym do kwadratu, jako obiekt trzykondygnacyjny i podpiwniczony. Od strony zachodniej posiada dwukondygnacyjny ryzalit zamknięty trójbocznie. Od strony północnej, na wysokości pierwszego piętra, znajduje się weranda z tarasem. Całość zdobią fragmenty muru pruskiego, drewniany balkon z ornamentyką, witrażowe okna klatki schodowej, secesyjna stolarka drzwi wejściowych i okien w ceglanym obramowaniu, drewniana więźba dachowa oraz dach kryty wielobarwną dachówką holenderską częściowo glazurowaną. Pierwotnie posesję otaczał rozległy ogród.
Obecnie jest to jedyna pamiątka po fabrykanckiej rodzinie Hermenau, gdyż nie ma już śladów po dawnych tartakach, zniknął też żelazny most w pobliżu willi. To, co nie uległo zniszczeniu podczas wojny, zostało kompletnie wyburzone w 1978 r. podczas przygotowań do powitania Edwarda Gierka, który zaszczycił swoją obecnością odbywające się w Olsztynie uroczyste dożynki. Wtedy na krótkim odcinku zmieniono nawet koryto rzeki Łyny.

Za willą Hermenaua, na Łynie, osadzony był niegdyś port drzewny. Służył m.in. fabryce zapałek von Ladendorfów. Po wojnie urządzenia tej fabryki zdemontowano i przewieziono do Sianowa.

Obok tartak Raphaelsohnów.

Tartak Raphaelsohnów w zakolu Łyny doczekał się lepszych czasów. Przedstawiałem już ten obiekt w poście: Opuszczone: kamienica przy Pieniężnego i Tartak Raphaelsohnów w Olsztynie. Główny budynek tartaku datowany jest na ok. 1878 rok. Rzeka zapewniała drogę transportową dla sosnowego surowca, który na przełomie XIX i XX w. potrzebny był do produkcji podkładów kolejowych i domów. Przemysł drzewny był jedną z olsztyńskich specjalności. Tartak istniał do połowy lat 20. ub. wieku. Po wojnie teren przejął skarb państwa. Mieściły się tu: baza tramwajowa, MPK, PGM, magazyny i warsztaty. Tartak to symbol czasów pary, żelaza i rozwoju miasta. Należy pamiętać, że Olsztyn z małego miasteczka stał się prężnym ośrodkiem wojskowym i przemysłowym.

Willa Bayer, kamienice przy Staszica, ratusz i zamek, obserwatorium. Wszystko w Olsztynie, mieście 15. jezior.

Dziś o godzinie 20.30 kolejna Godzina dla Ziemi. To tradycyjne wyłączenie świateł najbardziej charakterystycznych budynków. W poprzednim roku na całym świecie na kilkadziesiąt minut utonęło w ciemności ponad 10 tys. zabytków i pomników.
W Olsztynie zgaśnie oświetlenie ratusza, placu Jana Pawła II, Wysokiej Bramy, staromiejskich kościołów oraz Obserwatorium Astronomicznego.
W poprzednim roku działająca na rzecz ochrony środowiska organizacja WWF zachęcała do ochrony morświnów. W tym roku głównymi bohaterami są wilki. Zresztą pamiętacie, że już dla nich wyliśmy. Zatem wyłączmy światło, wesprzyjmy Ziemię.