Co robimy? Otóż całą paczką zbieramy się na dworcu w Olsztynie i z jednośladami wsiadamy do pociągu w kierunku Bydgoszczy Głównej. Odjazd 8.24. Wysiadamy na stacji w Unieszewie. Następnie polnymi ścieżkami, wśród złotych łanów zbóż, po leśnych traktach i wokół jezior docieramy do warmińskiego Gietrzwałdu – to jedyne w Polsce miejsce objawień maryjnych uznane przez kościół, zwiedzamy wieże obronne w Tomarynach – tu bunkry ochrony kolei, by po 15 km dojechać do celu naszej wyprawy, mazurskich Starych Jabłonek. I tyle w temacie. Grzało niemiłosiernie, pot spływał po plecach, ale woda i kajaki zrekompensowały wszystko. Taki prosty wypad nad jeziora Szeląg Wielki i Mały. A jezioro Szeląg Wielki zlokalizowane jest na obrzeżach rozległego kompleksu Lasów Taborskich z rezerwatem Sosny Taborskie.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhtJpVkhuikAISVm2mYVFxUcQSZbTA0UQU299z9viy66KnZkDyuxA0QAp96ydTTsYi-GRew7J_31s0j-ElpA4t_YRa244wfoFvn3JkL2As9iqeFlY7Xn5Ynt4Mr4A-IY2QLu-XRCI35nRg/s1600/mazury-stare-jablonki-starejablonki-jezioro-szelag-maly-wielki-stacja-kolejowa-dworzec-w-starych-jablonkach-bunkry.2.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhnfnufCSuOaYZL6gOdkbH9bS0c7bmCCzakBONkZfuU2K-QPUOPJVC4odAc1pLNFyLskVlWjvCGMQ4c4ntWfxOYnPjbrhGHR_pyyIhtSBae_v1xUzU0YbUNkhEbTND-nogVhqraS8g8ETU/s1600/mazury-stare-jablonki-starejablonki-jezioro-szelag-maly-wielki-stacja-kolejowa-dworzec-w-starych-jablonkach-bunkry.3.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhG6JJ-39wI5MVSXQdGbm02cimJW-ZhHjQ2L9OhMDF192kJHO5gZ_bqWIPCwzXkDoHJ2mK30RIqtzjSFyZ471grslhmYH7GcRVAEvWzQ0WSug6vVcVbjN7OCsdfLmph26vS44z6r1CDNA0/s1600/mazury-stare-jablonki-starejablonki-jezioro-szelag-maly-wielki-stacja-kolejowa-dworzec-w-starych-jablonkach-bunkry.4.jpg)
Stare Jabłonki i sosny
Najstarsze znane wzmianki na temat Starych Jabłonek pochodzą z dokumentu z 1584 roku. To tu, na jeziorze Szeląg Mały, ma swój początek Kanał Elbląski, a w latach 30. XX w. sosny z okolicznych lasów były bardzo cenione w niemieckim przemyśle lotniczym. Drzewa ze Starych Jabłonek nazywano „sosnami
lotniczymi”. Pamiętajcie też, że strefa wokół tych drzew, ok. 5km, wolna jest od bakterii, a najwięcej fitoncydów wydziela się latem, podczas słonecznej, ciepłej pogody. Do tego 60-letnia sosna dostarcza takich ilości tlenu, które zaspokajają potrzeby trzech osób. I jak tu nie kochać sosen.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjJ59M1QM7R50JLnpoFJ8ezTDtcUA0sHYHafaNpefVznq2lt73Uv0me2ZR5_h61dwRrEV1FSBq7rTLRYHQWY5EimVYFbv1zAVnDlqkYau3I9QWmff3XacpzklUaV_n1ZEVVkHyvDlLep_U/s1600/mazury-stare-jablonki-starejablonki-jezioro-szelag-maly-wielki-stacja-kolejowa-dworzec-w-starych-jablonkach-bunkry.5.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiWXZWvwA9ghPeVrcRoV-QFEQq645ansvfvkk84nLjKS2fB9JC-AlfYv26I7kpCodIJyDDlECezFuPFnyBcl8bswoeWLm7ZvlGqYZ1VjPuTRmETIfKL30Xo2jFHDZlyZ86xM8oipsdxVYY/s1600/mazury-stare-jablonki-starejablonki-jezioro-szelag-maly-wielki-stacja-kolejowa-dworzec-w-starych-jablonkach-bunkry.6.jpg)
Tunel pod nasypem kolejowym
Teraz najciekawsze miejsce w okolicy. W miejscu, gdzie obecnie jest nasyp kolejowy, a pociągi śmigają po nim z prędkością 100 km/h, było przewężenie jeziora. Po jego przedzieleniu, dwie oddzielone w ten sposób części nazwano Szeląg Wielki i Szeląg Mały. Kanał i tunel powstały po to, aby nie zamykać jeziora jako drogi wodnej. A była ona używana kiedyś bardzo często, gdyż transportowano po niej drewno słynnej Sosny Taborskiej i innych drzew. Zbijano z nich tratwy, by potem spławiać je jeziorami i rzekami do tartaków. Pierwsze zbite tratwy popłynęły tędy w 1876 roku.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOvBdkfGCbx_Aiuc9hz9cmjpspX-HqdlpvdDriGCsJSWZhj2H_fUCwYpmMDS_0XUTz2_3FccLmWhYo9lTjLo9RMnEzetgQEALvkXSSEwm8j67vdf7HGNFFB2CMOfUr8YKWvdZpYlwBzDk/s1600/mazury-stare-jablonki-starejablonki-jezioro-szelag-maly-wielki-stacja-kolejowa-dworzec-w-starych-jablonkach-bunkry.7.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjXT2GPaTC3LEKzadBFmuLYKzkqyY_47ZgwQMG2WC0RLwsZl9mwFqMW01l_AQh_dAoAGHJAlzk2T7xrW0RgVvkZSH3aLpOIlU7dvLb8Ydtz7RRlxsv9tCzDt3-taei5d229QblOLIAvZDU/s1600/mazury-stare-jablonki-starejablonki-jezioro-szelag-maly-wielki-stacja-kolejowa-dworzec-w-starych-jablonkach-bunkry.8.jpg)
Schron bojowy Hohenstein Stellung
Inną ciekawostką jest schron bojowy. W 1939 roku Stare Jabłonki były
początkowym odcinkiem tzw. Pozycji Olsztyneckiej, czyli linii schronów
bojowych oraz schronów biernych wzmocnionych linią okopów. Budowę tych
żelbetonowych obiektów, z płytami pancernymi grubości 10 cm, rozpoczęto w
1938 roku. Załoga bunkra w Starych Jabłonkach składała się z 10 osób,
które dodatkowo wsparte były drużynami żołnierzy rozlokowanymi w
schronach biernych. W samej wsi takich schronów biernych
było aż pięć: trzy z nich w obrębie wsi, a dwa w lesie za jeziorem
Szeląg Mały. Wspomagały one obronę schronu bojowego przy dawnej drodze
na Olsztyn.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiR6NzjsaRt41i0J3WYA88NkfcjadYPNJQdcawXKWyiFSwB11OhcO3_gAAkmH-YIgFiISR1DCyvCb5F66_NQEmkDdgxm5xQCNdP8s00HG5erzxS_YzXSsIYm3qz2cNva-OJTSc8pXTrNgw/s1600/mazury-stare-jablonki-starejablonki-jezioro-szelag-maly-wielki-stacja-kolejowa-dworzec-w-starych-jablonkach-bunkry.9.jpg)
Pozycję Olsztynecką (Hohenstein Stellung) wytyczono w 1937 r. w celu ochrony niemieckich Prus Wschodnich, w tym linii kolejowej oraz węzła drogowego i kolejowego w kierunku
Olsztyna. Powyższy schron był uzbrojony w dwa ciężkie karabiny maszynowe –
do ognia czołowego i do obrony wejścia oraz armatę
przeciwpancerną kalibru 37 mm. W ścianie czołowej
umieszczone były dwie płyty pancerne o grubości 100 mm (dla ochrony
armaty i ckm). W tylnej części pomieszczenia znajdowały się
dwuskrzydłowe drzwi pancerne. Umożliwiało to wytaczanie działa z bunkra i
strzelanie z pozycji polowych.
Stacja kolejowa w Starych Jabłonkach
Oficjalnie pierwszy pociąg jadący z Ostródy do Olsztyna przyjechał w na stację w Starych Jabłonkach w sierpniu 1873 roku. Dworzec był jednym z przystanków potężnej kolei toruńsko-wystruckiej. W latach 70-tych XX w. przejeżdżało tędy ponad 150 pociągów dziennie, głównie tych przewożących towary na wschód. A dziś podziwiać możemy uroczy budynek stacji kolejowej w Starych Jabłonkach z pięknym zegarem dworcowym. Zobacz też: Koleją przez Warmię.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIAAsUT7VreDNWYQdEWzS1GdvsRzezZEKB2a08g2vu0LujK_GlFJnzQF4q4_H6h48i6_MU4QIw8laex68ryoBBDlqGl4PUTmmpujOgI8M-_oYdkQzg2W0gWP0EUX_f-PHNlaAexF344c8/s1600/mazury-stare-jablonki-starejablonki-jezioro-szelag-maly-wielki-stacja-kolejowa-dworzec-w-starych-jablonkach-bunkry.17.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi-j23Wjn6MaWNyoncByd4gbHDjSFOH662688B0g6InkpjNpBX0pJh2mrTOcakJvHi_HzZlLZ7oCiUq6yAlw1GwWoPVkiSnrqc6e7gyrBj0Qc9CL7Myr9veHO1Og59_23mkPOrUwc-0w2k/s1600/mazury-stare-jablonki-starejablonki-jezioro-szelag-maly-wielki-stacja-kolejowa-dworzec-w-starych-jablonkach-bunkry.18.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgmd0rDo6Bgk9HlGGFA1F_3dO7RImskrc4ubekfSzZSMP28dA3ebjlwAZtXBL6K1yvafFmDkqlsg8dNGlamyLqh6FFbMz8_dKbt1Wtxnb0l5mTu4aLJUH5LPH2FNCUSyPqKs3GdKeBET5c/s1600/mazury-stare-jablonki-starejablonki-jezioro-szelag-maly-wielki-stacja-kolejowa-dworzec-w-starych-jablonkach-bunkry.19.jpg)
Mieczysław Orłowicz, polski geograf, krajoznawca i podróżnik, autor książki Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, pisze: Stare Jabłonki (Jablonken, 30 kilometrów linii kolejowej Olsztyn-Ostróda), w sąsiedztwie nadleśnictwo tej nazwy, obejmujące 50 km2 lasu. Na północ łączą się z nim bezpośrednio Lasy Taborskie (Taberbrücken Forst) o powierzchni 53 km2, za nimi Lasy Miłomłyńskie-Liwskie (Forst Liebemühl) o 60 km2 powierzchni, oprócz kilku mniejszych, co wszystko tworzy największy w tej stronie Prus kompleks leśny o powierzchni ponad 200 km2.
Wśród lasów stosunkowo wąskie, lecz bardzo długie (16km) jezioro Szeląg Wielki (Schilling See), wyglądające wśród wzgórz i lasów jak majestatyczna rzeka. Jego południowy kraniec leży opodal stacji w Jabłonkach, północny zaś wrzyna się głęboko w Taborskie Lasy.
W Starych Jabłonkach (Alt Jablonken) jeden kilometr na południe od stacji gospoda Rinasa dla turystów i letników. Wille są też w położonej jeden kilometr na południe Maderwizie (Baarwiese, obecnie Staszkowo).
Wśród wzgórz otaczających południowy koniec jeziora leżą mazurskie wioski Zwierzno - Tyrbark (Thierberg, obecnie Zwierzewo) i Kątno (Tafelbude), stanowiące już polskie pogranicze etnograficzne, jedyne polskie wioski, jakie w tej części powiatu leżą na północ od linii kolejowej.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi8MER5Q_rB5uKdn1VRsJC2uR5ex6M7GsOtTKpduJYGOrAW2EJB6xSLPPAQ1RW18Ni0ZWOi53RKPSHD5mn6tGAuNZp6xAf46MmPFbn_9s-sCImn9VxQcXZn-X8a1FKKxGWjIRczJeREcYw/s1600/Stare-Jab%25C5%2582onki-stacja-kolejowa.jpg) |
Stacja kolejowa w Starych Jabłonkach, rok 1912 |
W sierpniu zwiedzamy okolice Warmii, a w szczególności Pojezierze Iławskie. Tak się składa, że spraw kolejowych będzie sporo, bo łatwo jest wsadzić do pociągu rower, pojechać przed siebie, a wędrówkę zacząć właśnie od stacji kolejowej. Chociaż jazda po starotorzu linii kolejowej nr 222 relacji Małdyty-Myślice dała mi się we znaki. Ale o tym następnym razem. Zatem zapraszam na Warmię i Mazury.