Wieża bramna z kaplicą w kondygnacji górnej jest częścią nieistniejącego zamku biskupów warmińskich w Braniewie. Był to najwcześniejszy zamek biskupi na Warmii i pierwsza siedziba biskupów warmińskich. Początki jego budowy sięgają roku 1273, gdy po stłumieniu trzeciego powstania pruskiego zdecydowano się na nową lokację Braniewa i wzniesienie w obrębie miasta zamku. W ścianie wschodniej umieszczono przejazd bramny, który w XIV w. podwyższono o ok. 7 m. Kaplica w we wnętrzu wieży została zbudowana przed 1313r. Jej dwukondygnacyjny charakter nawiązuje do średniowiecznych kaplic arystokratycznych sięgających swymi korzeniami architektury romańskiej.
Sam zamek przestał pełnić funkcję ok. 1340 roku, gdy biskup warmiński przeniósł się najpierw do Ornety, a następnie do Lidzbarka Warmińskiego i tam wzniósł nową siedzibę. W 1811r. zamek został zaadaptowany do celów szkolnych, przed 1874r. zburzono górne kondygnacje budynku głównego, zabudowania gospodarcze i fortyfikacje z wyjątkiem wieży bramnej. Budynek szkolny spłonął w 1945 r., jego pozostałości usunięto w 1958 r. Z zamku braniewskiego do dnia dzisiejszego przetrwał jedynie przejazd bramny.
Wędrujemy po Braniewie. Ciekawym zabytkiem jest zespół klasztorny sióstr katarzynek, który znajduje się w przy ul. Moniuszki 7. Założenie w Braniewie w 1571 r. Zgromadzenia Sióstr św. Katarzyny Dziewicy i Męczennicy należy zawdzięczać bł. Reginie Protmann. Według zatwierdzonych reguł siostry zakonne miały nieść charytatywną pomoc ofiarom licznych epidemii. Zakładały szkoły dla dziewcząt, zwłaszcza ubogich, prowadziły przedszkola oraz sierocińce. Katarzynki także prowadziły, obok życia kontemplacyjnego, czynną działalność apostolską. Neogotycki, potężny gmach klasztorny, z kaplicą domową i murowanym ogrodzeniem, wybudowany został w latach 1904-1906. Powstał z przeznaczeniem na dom formacyjny dla nowicjatu, gdyż dotychczasowy dom okazał się za mały dla stale wzrastającej liczby kandydatek wstępujących do zgromadzenia. W czasie I i II wojny światowej klasztor braniewski Regina Coeli wielokrotnie pełnił funkcję szpitala polowego. Mimo licznych uszkodzeń w wyniku bombardowań oraz dewastacji ocalał i został odremontowany.
Jeden z budynków białych koszar w Braniewie. W koszarach przy dawnej Rodelshofer Strasse stacjonował batalion fizylierów z 3 Pułku Grenadierów Króla Fryderyka Wilhelma I, który od 1914 roku wchodził w skład Regimentu Kronprinz. Do roku 1918 mieścił się w nich szpital wojskowy, a od 1933 r. Szkoła Dowodzenia Służby Pracy Rzeszy. Od 1967 r. w koszarach przy ul. Moniuszki sformowany został 12 Batalion Rozpoznania Radioelektronicznego podporządkowany Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego. Budynki koszarowe powstały w 1898 r. Obecnie mieści się w nich szkoła i urzędy.
Kolegium jezuitów w Braniewie (Collegium Hosianum) to uczelnia jezuicka, pierwsza tego typu Polsce, prowadzona w Braniewie od 1565. W 1780 r. przekształcona w Gymnasium Academikum. Jezuici zostali sprowadzeni do Braniewa przez biskupa warmińskiego kardynała Stanisława Hozjusza w 1565 r. Wkrótce z ich inicjatywy powstało tutaj słynne Collegium Hosianum, pierwsza z polskich szkół jezuickich. Mieściła się w dawnym klasztorze franciszkanów. W latach 1743-1771 na potrzeby szkoły wzniesiono późnobarokowy, trzykondygnacyjny budynek, a w 1923 r. dobudowano do niego przęsło zachodnie i włączono w obręb kompleksu zabudowań wieżę obronną zwaną Kleszą, którą wybudowano w XIV w. Od 1964 r. kontynuowana jest tu nauka, już tylko w zakresie szkoły zawodowej i średniej. Współcześnie obiekt jest siedzibą Zespołu Szkół Zawodowych im. Jana Liszewskiego oraz Muzeum Ziemi Braniewskiej.
Kompleks zabudowy dawnej stadniny koni. W skład kompleksu wchodzi: willa dyrektora, stajnia główna, stajnia, ujeżdżalnia, stajnia kwarantanny z lecznicą – obecnie warsztat, magazyn, kuźnia, wozownia, hydrofornia budynek wagi, park z placami treningowymi koni, ogrodzenie z 2 bramami. Obiekty zostały wzniesione w latach 1889-91r. Willa dyrektora stadniny została zbudowana z czerwonej cegły, na uwagę zasługuje piękna weranda.
Pałacyk Fundacji Biskupa Warmińskiego Teodora Potockiego to jeden z najpiękniejszych zabytków Braniewa. Obiekt został wzniesiony w 1719 roku. Zbudowany jest w stylu barokowym na planie kwadratu. Pełnił funkcję przytułku dla starców, hospicjum dla konwertytów. W elewacji frontowej warto zwrócić uwagę na kartusz z herbem Pilawa pod kapeluszem kardynalskim, zawierający też inicjały fundatora hospicjum i datę fundacji. Lokalizację wybrano w pobliżu kościoła św. Katarzyny oraz zamku biskupiego, jednak już poza obrębem dawnych murów miejskich i fosą, w otoczeniu parku należącego do zamku biskupiego. Zamieszkali w nim konwertyci, którzy z powodu zmiany religii emigrowali z Królestwa Prus na Warmię. W pałacyku znajdowały się też: katolicki przytułek dla starców, dom dla ubogich, biblioteka miejska oraz zamiejscowy ośrodek dydaktyczny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
Pasłęka, jeszcze w XVII wieku była rzeką znacznie głębszą niż obecnie. Swoim korytem niosła duże ilości wody, stwarzając tym samym korzystne warunki do transportu wodnego. Świadczą o tym zachowane do dnia dzisiejszego budynki starych spichlerzy zbożowych na terenie Braniewa. W Braniewie rzekę przegradza jaz piętrzący elektrowni wodnej o wysokości 2 m, który wyposażony jest w przepławkę typu pochylnia, oddaną do użytku w roku 2001. Poniżej jazu, na krótkim odcinku terenu miejskiego, nurt rzeki jest bardzo szybki, a dno twarde, kamieniste i żwirowate.
