Krekole i Samolubie, czyli na granicy Warmii i Barcji

Podobno Eskimosi mają 50 określeń na lód, wszystkie są niecenzuralne. No jak można nie lubić zimy, no jak? Drogi w mojej wsi przypominają tor dla bobslejów, a pan pod sklepem opowiadał o śrubach w nodze i złamaniu jej na oblodzonym chodniku. Dlatego dziś zwiedzamy Warmię w cieplarnianych warunkach. Jest połowa września, słońce rozpala ciała, wieje przyjemny wiatr, rowery dobrze naoliwione. Dwa miejsca, dwa przystanki, trzy ceglane budynki. Warmia północna przed nami.
Kościół pw. Krzyża Świętego i św. Wawrzyńca w Krekolach
W sąsiedztwie sanktuarium maryjnego w Stoczku Klasztornym znajduje się zabytkowy kościół, w którym wierni gromadzą się na nabożeństwach. Lokalizacji wsi dokonał w roku 1336 Henryk Luter, wójt warmiński. Natychmiast zaczęto budować także świątynię. To typowy kościół warmiński: murowany z cegły, salowy, z przybudówkami – od północy znajduje się zakrystia, a od południa krucha. Przy wieży, ulokowanej po stronie zachodniej, mieści się kaplica chrzcielna. Narożniki korpusu nawowego opięte zostały szkarpami, które w zwieńczeniach przechodzą w sterczyny. Budowę kościoła przeprowadzono najprawdopodobniej w latach od 1336-1346. Jego konsekracji dokonał biskup Franciszek Kuhschmaz w 1425 roku, ponownie, po zniszczeniach, Marcin Kromer w 1582 r. W XVIII wieku w świątyni przeprowadzono mnóstwo prac remontowych, z tego okresu pochodzi większość obecnego wyposażenia kościoła.
Chorągiewka z datą 1725 i herbem Potockich wskazuje, że świątynia była odnawiana staraniem biskupa Teodora Potockiego. Powyżej też święty z barankiem, a baranek to symbol Warmii. Zobacz też: Święta Warmia.
Ołtarz główny jest bogato zdobiony dekoracją akantową, z rzeźbami czterech Ewangelistów, datowany na początek XVIII w. Ołtarz boczny lewy i prawy, późnobarokowy, ufundowany przez biskupa Krzysztofa Szembeka ok. roku 1740. Ambona późnobarokowa z roku 1728 z rzeźbami czterech Ewangelistów i św. Wawrzyńca. Chór muzyczny wsparty na kolumnach, o wybrzuszonym parapecie i znajdujący się na nim prospekt organowy pochodzą z I połowy XVIII wieku.
Kościół otacza neogotycki mur z czterema kapliczkami, w których znajdują się zabytkowe rzeźby świętych.
Szkoła parafialna była wymieniana w protokołach wizytacyjnych parafii w Krekolach od drugiej połowy XVI wieku. W 1902 r. stary budynek został zburzony, nowy rozbudowano do poziomu szkoły dwuklasowej. Po II wojnie światowej w Krekolach funkcjonowała szkoła podstawowa z dobudowanymi mieszkaniami dla nauczycieli. Od kilku lat szkoła jest placówką niepubliczną.
Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
2 km dalej wieś Samolubie, która została założona w latach 1333-1342 przez Henryka Lutra. W 1903 r. na terenie parafii w Samolubiu powstała kaplica katolicka pod wezwaniem św. Wojciecha, która została wybudowana w stylu neogotyckim, rozbudowano ją później do rozmiarów kościoła. Jest on zbudowany z cegły, na planie podłużnym z wyodrębnionym prezbiterium i dołączoną zakrystią. Nad frontową fasadą przysłoniętą chórem, wznosi się latarenka z dzwonem. Okna są łukowe, niektóre z witrażami.
www.kochamywarmie.pl
Barcja to kraina historyczna w Prusach, na wschodnim brzegu Łyny, zamieszkiwana przez jedno z plemion pruskich – Bartów. Terytorium Barcji wchodziło w skład diecezji warmińskiej i dominium warmińskiego. Od południa i wschodu Barcja graniczyła z Galindią. Sam powiat bartoszycki, przy granicy którego jesteśmy, składa się z trzech różnych części: okolice Górowa Iławeckiego to dawna Natangia, gmina Bisztynek stanowiła kiedyś część dominium warmińskiego, zaś Sępopol i Bartoszyce to dawna Barcja właśnie. Dla zobrazowania tematu proszę spojrzeć na mapę z atlasu historycznego. Bartowie przystąpili po raz pierwszy do walki z Krzyżakami w 1242 r., uczestnicząc wraz z Warmami i Natangami w oblężeniu Bałgi. W 1248 roku Bartowie wspomagali Jaćwingów podczas najazdu na nich książąt ruskich Daniela i Wasylka. Po upadku powstania rozpoczęły się najazdy krzyżackie na ziemie Bartów. Ataki Krzyżaków nastąpiły w latach 1251–1252, gdy kolejnych najazdów dokonali: margrabia branderburski Otto III, biskup Merseburga Henryk I i hrabia von Schwarzburg. Ich następstwem było opanowanie całego terytorium i wybudowanie na jego obszarze zamków m.in. w Bartoszycach. Po stłumieniu licznych powstań, ziemia Bartów została włączona do państwa zakonu krzyżackiego, następnie podzielona. Zobacz też: Warmia.
A krowy jak to krowy, bardzo lubią słodycze. Ta pokochała nas za ręcznie zawijane krówki z dobromiejskiej Jutrzenki. Ot, taki zbieg okoliczności. A nieopodal Samolubia swoim dzikim nurtem pędzi do Rosji rzeka Łyna (ros. Лава, niem. Alle, prus. Alna). Następnym razem zajrzymy do jej mazurskich źródeł.

Warmiński Zodiak, czyli 12. miast Warmii:

Jeziorany (niem. Seeburg) – w pobliżu Jezioran, koło wsi Krokowo, znajdowały się osady pruskie. Prawdopodobnie na wzgórzu, zwanym Świętą Górą (179 m n.p.m.), w czasach Prusów miały miejsce obrzędy religijne. Założycielem Jezioran był biskup warmiński Herman z Pragi, który położył duże zasługi przy uregulowaniu granic biskupstwa i dominium warmińskiego oraz zasiedleniu południowej Warmii. Murowany zamek biskupów warmińskich wybudowano po 1350 r. Była to budowla siostrzana do zamku w Reszlu, dwuskrzydłowa z narożna wieżą, poprzedzona od wschodu małym przedzamczem. Zamek rozebrano po pożarze w 1783 r., a materiał przeznaczono na odbudowę miasta. Zachowała się jedynie dolna część głównego skrzydła zachodniego ze sklepionymi piwnicami. Mury obronne miały trzy bramy: Mostową, Młyńska i reszelską, zostały wzniesione po 1360 r. Pożar z 1783 r. zniszczył Jeziorany niemal doszczętnie. Odbudowano je w całości murowane, co na owe czasy było niezwykłe. Więcej: Jeziorany.