Warmińsko-mazurskie od podstaw: Elbląg, Morąg i warmińska Orneta
Kanałem Elbląskim docieramy do miasta Piekaryczyka. Długo
zastanawiałem się jak przedstawić Elbląg. W końcu to ani Warmia, ani
Mazury. Jednak polubiłem Żuławy i powiem jedno, chciałbym zamieszkać w jednej z
elbląskich kamieniczek, gdyż mają niepowtarzalny klimat. Miasto długo broniło się przed byciem w woj. warmińsko-mazurskim. Ale darowanemu koniowi nie zagląda się w zęby i zwiedza jak trzeba. A piękne to miasto.
Elbląg
A
w Elblągu: Piekarczyk, który obronił miasto przed atakiem Krzyżaków,
Brama Targowa - XIV-wieczna budowla stanowiła w przeszłości fragment
nieistniejących już murów obronnych miasta, kościół katedralny św.
Mikołaja, ścieżka kościelna, kościół podominikański NMP z XIII-XVI wieku
(obecnie Galeria El) i późnogotyckie, renesansowe oraz manierystyczne kamienice, które pieczołowicie odbudowano po zniszczeniach wojennych.






Morąg
Morąg leży w historycznej krainie Pogezania, na terenie określanym od XVI wieku jako Prusy Górne (niem. Oberland) i powstał prawdopodobnie w miejscu pruskiej osady o nazwie Morina. Władze Zakonu Krzyżackiego około 1280 roku ustanowiły tu siedzibę prokuratorii. W 1327 roku Herman von Oppen
komtur elbląski nadał miejscowości prawa miejskie. Zamek rozpoczęto
budować około 1280 roku. Był siedzibą prokuratora, a następnie wójta. Od
roku 1467 za sprawą komtura Henryka von Plauen Morąg wybrano na nową siedzibę komturstwa po utracie dotychczasowej – Elbląga – na skutek postanowień II pokoju toruńskiego. Po sekularyzacji Prus zamek stał się siedzibą starosty Piotra Dohna, który zapoczątkował dziedziczną dynastię na tym urzędzie (1525–1740). Dohnowie
należeli do najbogatszych rodzin w całych Prusach Książęcych. W latach
1562–1595 rodzina wybudowała nową siedzibę tzw. „Zameczek Dohnów”, w
którym obecnie mieści się Muzeum im. J.G. Herdera.


Po zniesieniu urzędu wójtów krzyżackich Morąg był siedzibą
starosty książęcego, sprawującego władzę administracyjną nad okręgiem
Morąga i Miłakowa.
Zamek krzyżacki został wówczas częściowo rozebrany, a pozyskane w ten
sposób materiały wsparły budowę pałacu Dohnów. W XVII wieku w czasie
przemarszu wojsk szwedzkich miasto poniosło znaczne straty. W 1656
żołnierze szwedzcy w celach rabunkowych rozbijali nawet trumny, grabiąc
znajdujące się przy zmarłych kosztowności. Kolejną klęską, która
dotknęła w XVII wieku Morąg, był pożar w 1697 roku. Wówczas zniszczony
został ratusz i zameczek Dohnów. Pożary z lat 1822, 1848, 1858 i 1868 czyniły
mniejsze lub większe zniszczenia w Morągu. W roku 1831 powstała
drukarnia Carla Heinricha Haricha, który założył swoje oficyny również w Olsztynku, Lidzbarku Warmińskim i Olsztynie.
W 1939 roku w Morągu mieszkało 7212 osób.
Orneta. Od smoka w herbie miasta po najstarszy dzwon na Warmii
Pierwsze wzmianki o Ornecie pojawiają się już 12 sierpnia 1308 roku. Znajduje się tu
najstarszy dzwon na Warmii, bo z 1384 roku. Jest umieszczony na wieżyczce
ratusza wybudowanego w 1375 roku. Przez wieki ten budynek był
nieznacznie przebudowywany. Kilka kroków dalej stoi kościół pw. św. Jana
Chrzciciela z charakterystycznymi smoczymi gargulcami. Legenda o smoku z Ornety głosi, że był to potwór pożerający nie tylko
zwierzęta, ale także kobiety i dzieci. Wielu rycerzy, którzy próbowali
uwolnić od niego miasto, padało w walce, aż wreszcie jednemu z nich
udało się zabić smoka.



Orneta prawa miejskie uzyskała w 1313 roku. Nazwa miasta wywodzi się od
staropruskiej nazwy pola – wormedythin, ale już w początkach XV w
pojawiła się równolegle nazwa Orneta. Do I rozbioru Polski miastem
zarządzali biskupi. Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Ornecie to gotycka budowla zbudowana w latach 1350-1370 z inicjatywy biskupa
Hermana z Pragi. Jest ceglaną czteroprzęsłową bazyliką z niewyodrębnioną
częścią prezbiterialną i z wieżą od zachodu. W XV w. dobudowano kaplice
boczne, które z czasem otrzymały ozdobne szczyty, nadające budowli
niezwykle malowniczy wygląd, podkreślony ceramicznym detalem
architektonicznym. Wyróżnia się wysokimi, ozdobnymi attykami i fryzem z terakoty, umieszczono w nim maski kobiet i mężczyzn.
Fara
to dawne określenie nadawane kościołowi parafialnemu, które nawiązuje
do tradycji średniowiecza. To także najstarszy kościół w mieście, główny
kościół dekanatu lub, w miastach biskupich, nazwa dla drugiego kościoła
po katedrze. Fary budowano najczęściej w bezpośrednim sąsiedztwie
rynku, tak też jest w Ornecie.
Kościół znacznie ucierpiał w historii głównie za
sprawą wojen i pożarów, lecz mimo to należy do najbardziej
interesujących na Warmii. Został zniszczony w czasie wojen krzyżackich w
latach 1519-1525. Po zniszczeniach kościół przebudowano i rozbudowano,
otrzymał m.in. nowe szczyty i sklepienia. Około 1900 przeprowadzono
gruntowny remont kościoła nie zmieniając jednak jego konstrukcji i
architektury. We wnętrzu budynku na uwagę zasługują liczne zabytki: ołtarz
główny z 1744, żyrandol z 1576, barokowe ołtarze boczne (św. Elżbiety
Węgierskiej, św. Katarzyny Aleksandryjskiej, Serca Pana Jezusa), ambona z
1744. Liczne są ołtarze umieszczone przy filarach: ołtarz NMP
Różańcowej z 1761 roku, ołtarz św Józefa. Wewnątrz znajduje się również
gotycki krzyż z XV wieku oraz mosiężny lawaterz. Znajdują się też gotyckie malowidła ścienne (m.in. Koronacja Marii z końca XIV w.), a ponadto liczne malowidła z XV w.




Piękne jest to miasto: Elbłąg. Zachęciłeś mnie do zwiedzenia go osobiście.
OdpowiedzUsuńuwielbiałam zwiedzać zabytki wszelkiego rodzaju 🙂
UsuńPiękne te warmińskie miasta..,Twoje oko potrafi wychwycić każdą architektoniczną perełkę.., pozdrawiam
OdpowiedzUsuńpiekne miejsca.
OdpowiedzUsuńJa już trzeci raz byłam na Mazurach, naprawdę piękne widoki, warto się wybrać. Hotel Mrągowo Resort to dobre miejsce na nocleg, bo znajduje się nad samym jeziorem Czos, jest przyjazny dla rodzin z dziećmi, pokoje są nowoczesne, obsługa miła no i te widoki…
OdpowiedzUsuń