40 metrów, 500 lat i Mikołaj Kopernik

Dziś wchodzimy na wyższy poziom i podziwiamy widoki z wieży zamku kapituły komornictwa olsztyńskiego. Warownię zaczęto wznosić jeszcze przed lokacją miasta od ok. 1346 r. Skrzydło północne zostało ukończone w końcu XIV w., południowe z 40-metrową wieżą w poł. XV w. W skrzydle tym  zorganizowano w XVI w. kaplicę św. Anny, obecnie to sala kromerowska z pięknymi sklepieniami gwiaździstymi.

A budynki z wieżami to nowy ratusz /63 m wysokości/, dawny kościół garnizonowy /58 m/,  kościół NSPJ /82,5 m – o dwa metry więcej od wieży kościoła Mariackiego w Krakowie/ oraz katedra pw. św. Jakuba /70 m/ i słońce zachodzące za kominem przy dawnych koszarach Funka.

Najsławniejszym administratorem pełniącym obowiązki gospodarza dóbr ziemskich kapituły warmińskiej w latach 1516–1521 był oczywiście Mikołaj Kopernik. Przebywał on jeszcze na zamku w latach 1524, 1531, 1535 i 1538 jako wizytator. Największa sala zamkowa to dawny refektarz z finezyjnym sklepieniem kryształowym pochodzącym z ok. 1520 r.

Tablica astronomiczna na olsztyńskim zamku jest jedynym na całym świecie zachowanym instrumentem astronomicznym wykonanym i używanym przez Mikołaja Kopernika. Czerwone farby do wykresów astronom sprowadził z Włoch, natomiast czarne linie domalowano po śmierci Kopernika, próbując przerobić tablicę na zegar słoneczny.  Nosi ona też ślady uszkodzeń wynikłe z przebudów, jakim w ciągu wieków ulegał krużganek. Badania Kopernika posłużyły do reformy kalendarza w 1582 r. i wprowadzenia kalendarza gregoriańskiego. Tablica astronomiczna Mikołaja Kopernika na olsztyńskim zamku ma 500 lat.

To własnoręczne dzieło Kopernika, najciekawszy zabytek Muzeum Warmii i Mazur wykonany w 1517 roku. Tablica ma wymiary 705x140 cm i została wykreślona na pokrytej tynkiem ścianie krużganka skrzydła północnego, tuż nad wejściem do komnaty, w której mieszkał administrator. Działanie tablicy polega na tym, że 15 linii oddaje obraz refleksji pozornego ruchu słońca – w pięciodniowych odstępach – w okresach bezpośredniej bliskości równonocy. 14 linii – 9 przed i 5 po równonocy – oznaczonych kolorem czerwonym ma postać hiperboli. Linia 10 zaznaczona kolorem niebieskim oznacza równonoc i jest prostą. Przyjmuje się, że zachowane na tej linii litery układały się w kapitalikowy napis EAQUINOCTIUM.

Andrzej Kopiczyński jako Kopernik, fot. Muzeum Kinematografii

Mikołaj Kopernik nie był księdzem lecz kanonikiem, duchownym, który złożył pierwsze śluby, w tym ślub czystości. Astronom do końca życia nie przyjął jednak święceń kapłańskich. Do tego znana jest historia jego długoletniego związku z gospodynią Anną Schilling. Został za to potępiony przez biskupa warmińskiego Jana Dantyszka. Istniała też krewna astronoma – Anna Krüger, być może była to właśnie Anna Schilling, córka Henryka Krügera, burmistrza toruńskiego i Krystyny von Allen, córki Tilemana i siostry ciotecznej Kopernika, pani zamężna i bogata. Astronom wielokrotnie przebywał w Gdańsku i spotykał się ze swoją kuzynką. Jak pisze J. Sikorski w książce Prywatne życie Mikołaja Kopernika, Anna pojawiła się we Fromborku na wyraźne wezwanie Mikołaja ok. 1538 r. W momencie spotkania Kopernik miał 62, a jego wybranka około 47 lat. Ostatecznie w styczniu 1539 r. Anna Schilling opuściła Frombork i wyjechała do Gdańska. Fakty nie dają jednak odpowiedzi na pytanie, czy gdańszczankę i Mikołaja Kopernika łączyła tylko głęboka przyjaźń, chęć pomocy, czy może inne uczucia. 

Polecane wpisy