Tyniec i Wadowice | Opactwo Benedyktynów oraz miasto papieskie

W dniu dzisiejszym opuszczamy centrum Krakowa i zwiedzamy Tyniec. To dawna podkrakowska wieś, która 1 stycznia 1973 r. została przyłączona do miasta. Znajduje się w części zachodniej, na prawym brzegu Wisły, a znana jest głównie dzięki klasztorowi benedyktynów, istniejącemu od 1044 roku, jednemu z najbogatszych oraz najważniejszych w Polsce. Następnie spędzimy kilka chwil w Wadowicach. Zapraszam na ostatni wpis z Małopolski.

To jeden z najstarszych klasztorów w całej Polsce!

W początkach X wieku Tyniec zamieszkiwali Wiślanie. Bolesław Śmiały oddał to miejsce benedyktynom. Ich przybycie do Tyńca i fundacja opactwa w połowie XI w. były przełomem w dziejach miejscowości. Nazwa Tyniec pochodzi od celtyckiego słowa "tyn", które oznacza mur lub ogrodzenie. Świadczy to o tym, że musiały znajdować się tutaj umocnienia lub obwarowania.

Pamiętajmy, że tynieckie opactwo to perła głębokiego średniowiecza. O opactwie opowiada się niemało barwnych historii. Klasztor przechodził czasy świetności i upadku, a dziś cieszy nas malowniczym widokiem, który znany jest z filmu „Ogniem i mieczem” – to był płonący Bar. Jest też klasztorna apteka. W Muzeum Opactwa Benedyktynów w Tyńcu można oglądać wystawę "W klasztornej aptece". Pokazano na niej m.in. prasę do ziół, moździerze do ucierania składników lekarstw, pigulnice, zielniki. Pokazano także słynny zielnik Szymona Syreniusza oraz kopie wybranych stron z rejestru rachunków apteki tynieckiej z lat 1649-1662.

Módl się i pracuj (Ora et labora)

Pier­wszym o­pa­tem Tyń­ca zo­stał Aron, peł­nią­cy fun­kcję bis­ku­pa kra­kow­skie­go i ar­cy­bis­ku­pa. Usta­no­wie­nie Tyń­ca sie­dzi­bą tak wy­so­kie­go ran­gą przed­sta­wi­cie­la wła­dzy koś­ciel­nej po­twier­dza­ło sta­tus, ja­ki o­śro­dek ów o­trzy­mał w cza­sach u­trwa­la­nia wła­dzy pia­stow­skiej. Po­cząt­ko­wo na wzgó­rzu do­mi­no­wa­ło bu­dow­nic­two drew­nia­ne, ale już w dru­giej po­ło­wie XI wie­ku pow­stał zes­pół ka­mien­nych bu­do­wli z trój­na­wo­wą ba­zy­li­ką ro­mań­ską, któ­rej skro­mne frag­men­ty prze­trwa­ły do cza­sów współ­czes­nych. W pier­wszej po­ło­wie XIII stu­le­cia za­ło­że­nie klasz­tor­ne zo­sta­ło o­to­czo­ne ka­mien­nym mu­rem ob­wo­do­wym wzmac­nia­nym cy­lin­drycz­ny­mi basz­ta­mi. Ta­ki sys­tem o­bro­ny o­ka­zał się jed­nak nie­wy­star­cza­ją­cy w kon­fron­ta­cji z hor­da­mi ta­tar­ski­mi, któ­re w ro­ku 1260 na­je­cha­ły na klasz­tor i splą­dro­wa­ły go. W XV wie­ku za­ło­że­nie prze­bu­do­wa­no w sty­lu go­tyc­kim i roz­bu­do­wa­no je­go część kon­wen­tu­al­ną, po­więk­szo­no rów­nież koś­ciół, do któ­re­go do­sta­wio­no trzy na­wy i chór za­cho­dni.

Upa­dek klasz­to­ru przy­pie­czę­to­wał po­żar, któ­ry w 1831 ro­ku stra­wił część za­bu­do­wań. Te wkrót­ce zo­sta­ły o­pusz­czo­ne, a ca­ły zes­pół po­padł w ru­inę. Przez ponad sto lat tereny opactwa po­zo­sta­wa­ły nie­za­mie­szka­ne i do­pie­ro w osta­tnich dniach lip­ca 1939 r., na mie­siąc przed wy­bu­chem dru­giej woj­ny świa­to­wej wpro­wa­dzi­ło się do nie­go je­de­na­stu bel­gij­skich mni­chów pod prze­wo­dnic­twem oj­ca Ka­ro­la van Oost. Do od­bu­do­wy klasz­to­ru przy­stą­pio­no jed­nak do­pie­ro w ro­ku 1947, a trud­ne wa­run­ki po­wo­jen­nej rze­czy­wi­sto­ści spra­wi­ły, że pra­ce re­kon­stru­kcyj­ne u­koń­czo­no już u pro­gu XXI wie­ku.

Kościół klasztorny to trójnawowa świątynia, która ma gotyckie prezbiterium i barokową nawę główną. We wnętrzu najcenniejsze zabytki to: rokokowy ołtarz główny z czarnego marmuru, przedstawiający Świętą Trójcę i apostołów św. św. Piotra i Pawła, którego twórcą był Franciszek Placidi, późnobarokowa ambona w kształcie łodzi, utrzymana w czarno złotej tonacji, autorstwa najprawdopodobniej Franciszka Józefa Mangoldta i prezbiterium stanowiące chór zakonny z XVII wieku, ozdobione motywami z życia świętych, w tym św. Benedykta. Zabudowania klasztorne kryją krużganki klasztorne w stylu gotyckim, XIV-wieczny kapitularz, opatówkę z okresu średniowiecza i zabytkową studnia z 1620 r. na środku dziedzińca.

Wadowice

Wadowice to podkrakowska miejscowość w województwie małopolskim. To właśnie tu na świat przyszedł oraz spędził swoją młodość Karol Wojtyła, który to 16 października 1978 roku został wybrany na papieża i przyjął inię Jana Pawła II. W Wadowicach odwiedzamy dom rodzinny Wojtyłów (obecnie Muzeum Ojca Świętego), Bazylikę NMP, w której został ochrzczony, a także jemy pyszną kremówkę w cukierni, której to częstym gościem był niegdyś młody Karol.

Bazylika Mniejsza Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny pochodzi z końca XVIII wieku i została wzniesiona przez miejscowego majstra w stylu późno barokowym w miejscu poprzedniej, strawionej przez pożar świątyni. Kościół posiadał charakterystyczną bryłę oraz fasadę zwieńczoną wieżą z baniastym hełmem na wzór wielu budowli sakralnych w zaborze austriackim z tego okresu. Wewnątrz znajduje się ołtarz główny z obrazem Matki Bożej.

Tym wpisem kończę moją podróż do Małopolski. Pamiętajcie, że Polska to najpiękniejsze miejsce na Ziemi i zwiedzajcie ją na potęgę. Wracamy na Warmię. Do zobaczenia.