W Lidzbarku Warmińskim szkoła, graffiti oraz industrializm, w Dywitach zaglądamy do wnętrza kurhanu

Z Lidzbarkiem Warmińskim jest jak z Malborkiem. Wszystkich interesuje zamek. Nie lubię takiego podejścia. Zawsze wkraczam głębiej, penetruję miasto anatomicznie i odkrywam to, co najbardziej lubię. Tak już mam. Zatem w tamtym roku zwiedzaliście Lidzbark klasyczny, w tym będzie industrialny, fabryczny, ludzki, powiecie że brzydki, cóż, taka jest jego prawdziwa uroda.

Po węźle kolejowym w Lidzbarku pozostały tylko wspomnienia. Są jeszcze wiadukt, nastawnia, stojące majestatycznie latarnie, niszczejąca infrastruktura, składowisko podkładów kolejowych, most oraz wieża. Zabytkowa kolejowa wieża ciśnień znajduje się przy ulicy Szwoleżerów. Została wybudowana w 1912 roku, a wyłączona z użytku w 1992. Zobacz: Orneta kolejowa.

A dziś zaproszenie. Ale najpierw wprowadzenie. 

Kurhan to rodzaj mogiły w kształcie kopca, o formie stożkowatej lub zbliżonej do półkolistej, z elementami drewnianymi, drewniano-kamiennymi lub kamiennymi, w którym znajduje się komora grobowa z pochówkiem szkieletowym lub ciałopalnym. 

Na Warmii zlokalizowano kilka kurhanów, m.in. w Redykajnach (kurhan z ok. II w. p.n.e.), Stanclewie, Tejstymach, Biesowie, Samławkach.    

Odkryto też rozległe cmentarzysko kurhanowe w kompleksie lasu bukowego Warmińskie Buczyny, które położone jest między wsiami Bukwałd i Cerkiewnik, przy Szlaku Kopernikowskim. Na nekropolię natrafiono przypadkowo w latach 1878-1879 podczas budowy linii kolejowej Olsztyn-Braniewo. W roku 1879 pięć kurhanów rozkopał z ramienia Towarzystwa Fizykalno-Ekonomicznego w Królewcu Karl Heinrich Lohmeyer, profesor historii Uniwersytetu w Królewcu. Wyniki tych wykopalisk opublikował Otto Tischler w rozprawie "Ostpreussische Grabhügel" z 1891 r. Do 2015 roku na cmentarzysku znanych było jedynie siedem kurhanów. Nekropolę datować należy na przedział czasowy między ok. 550 a 120 lat przed Chrystusem. Kurhan pomiędzy Bukwałdem a Cerkiewnikiem oglądaliśmy w sierpniu, zapraszam na Fb.

Oczywiście to niejedyne pozostałości po ludach pruskich, którzy mieszkali między Wisłą a Niemnem. Są też kamienne kręgi, grodziska, miejsca kultu i baby pruskie. Na dziedzińcu zamkowym stoją trzy kamienne rzeźby. Są to prawdopodobnie posągi bóstw albo inne postaci. Podobne są w Barczewie, na drodze z Barcian do Bartoszyc, koło Kętrzyna i Susza. Do 1939 r. Niemcy opisali 18 takich posągów na terenie Prus Wschodnich. W okolicy Jezioran jest też Świętą Góra – określana jako miejsce kultu religijnego Prusów, gdzie niegdyś znajdować się miała pogańska świątynia. Według legend stał tam następnie zamek obronny, który na skutek zepsucia i rozwiązłości jego mieszkańców zapadł się pod ziemię. Na wzniesieniu, z którego roztacza się rozległy widok na okolicę, zachowały się dawne wały i rowy. W Samławkach np. zbadano cmentarzysko, którego pochodzenie ustalono na V-IV wieku p.n.e., należało ono do zachodniego odłamu Bałtów. Składa się z sześciu usypanych z kamieni i ziemi kopców o średnicy 10 m i 1,5 m wysokości. Po usunięciu wierzchniej warstwy ziemi odsłonięto monumentalny krąg kamienny, wewnątrz którego znajdowała się komora grobowa zawierająca pochówki ciałopalne. Szczątki były składane w glinianych popielnicach rozmieszczonych na kwadratowym bruku, przykrytym kamienną kopułą. Fot. GO, TN Pruthenia

Warmiński Zodiak, czyli 12. miast Warmii:

Bisztynek (niem. Bischofstein, oznacza biskupi kamień) – nazwa miasta wiąże się z największym głazem narzutowym na Warmii i Mazurach. Bisztynek założony został najpierw jako wieś w 1346 na miejscu wcześniejszej osady pruskiej o nazwie Strowangen. Wieś założona przez wójta krajowego Brunona Luta. W dniu 30 kwietnia 1385 miasto lokował biskup warmiński Henryk Sorbom. W przywileju kolacyjnym uposażono kościół parafialny, konsekrowany w 1400. Prawa miejskie Bisztynka w 1448 r. potwierdził biskup Franciszek Kuhschmalz. Miasto zniszczone zostało w 1414 r. w czasie wojny polsko-krzyżackiej, kolejny raz w latach 1454-1466 (wojna trzynastoletnia) i w 1479 w czasie tzw. wojny kleszej. W wyniku pokoju toruńskiego w 1466 r. miasto wraz z całą Warmią weszło w skład Królestwa Polskiego. Zniszczenia powodowały także pożary w latach. W roku 1568 biskup Stanisław Hozjusz przyznał miastu prawo odbywania dorocznych jarmarków. W roku 1735 Bisztynek zajęły wojska litewskie, opowiadające się za Stanisławem Leszczyńskim, a na miasto nałożono wysokie kontrybucje. Wskutek I rozbioru Rzeczypospolitej w 1772 r. Bisztynek przeszedł pod władzę Prus. Bisztynek poniósł największe straty w wyniku przejścia frontu zimą 1945 r. (zniszczenia sięgały 40% budynków mieszkalnych i 80% budynków użyteczności publicznej). W połowie miasto utraciło historyczna zabudowę, w tym najcenniejsze kamienice wokół rynku. W wyniku konferencji poczdamskiej Bisztynek przekazany został Polsce, zaś jego niemieckojęzyczna ludność wysiedlona. Więcej: Bisztynek.