Był taki czas, gdy ciągle się spieszyłam. Na przykład jechałam tramwajem i chciałam, żeby on jechał jeszcze szybciej. Miałam ten pośpiech w sobie. I nagle pomyślałam: „Zaraz, dokąd ja się tak spieszę? Przecież na końcu czeka na mnie trumna”.
Pozbądź się tego wewnętrznego biegu. Oglądaj świat, obserwuj, co się dookoła ciebie dzieje, bo życie mamy jedno, a przecież we wszystkim można znaleźć tyle piękna. Właściwie samo to, że się żyje, jest już czymś cudownym.
Danuta Szaflarska
Jezioro Świętajno w Nartach dawniej uznawane było za święte, stąd też jego nazwa. Rzeźba, która znajduje się nad brzegiem przedstawia bóstwo dawnych Prusów – Autrimpusa. To on rządził wodami oraz wszystkim, co się w nich znajduje. Karmił lud zamieszkujący wśród wielkich jezior mazurskich, ale potrafił również odebrać życie. Autrimpus spogląda w stronę jeziora, a w jego sieciach oraz w rozwianych wiatrem włosach ma ryby.
Wieś Narty została założona w 1571 r. przez Stanisława Witkowskiego. We wsi znajduje się budynek dawnej szkoły z XVIII wieku oraz dobrze zachowane pozostałości fortyfikacji ziemnych z I wojny światowej.
Burdąg. Stary cmentarz ewangelicki
W Burdągu dawny cmentarz ewangelicki, drewniane chałupy, budynek szkoły z początku XX wieku oraz cmentarzysko ciałopalne z VI–VII wieku. Stanowisko to zostało odkryte w roku 1881 (69 grobów). Nazwa wsi pochodzi od pruskiej nazwy jeziora Burdąg – Burgelin. Wieś założono w 1383 roku na prawie chełmińskim na 10 łanach. Już od 1536 roku działała tu karczma, a w drugiej połowie XVI wieku Burdąg był jedną z większych i najlepiej zorganizowanych wsi w okolicy Jedwabna. We wsi istniał silny ośrodek obrony polskości (po 1820 r.), zaś w okresie międzywojnia działało koło Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich.
Jezioro Dłużek, jezioro Przyjamy, bunkry w okolicy Nataci Wielkiej
Zmierzamy w stronę Olsztynka i zatrzymujemy się na jeziorem Dłużek. Wieś o tej samej nazwie powstała w pierwszej połowie XVIII wieku jako osada szkatułowa, w okresie ożywienia akcji osiedleńczej zainicjowanej przez Fryderyka Wilhelma. W 1743 roku mieszkało tu dziewięciu gospodarzy. Nazwa miejscowości pochodzi od jeziora, nad którym powstała. W 1858 roku wieś obejmowała 24 włóki gruntu. W 1817 roku w pobliżu wsi założono nadleśnictwo.
Nieopodal wieś Czarny Piec, po drugiej stronie drogi jezioro Przyjamy, które jest jeziorem odpływowym i znajduje się w zlewni rzeki Czarnej, która jest dopływem Omulwi. A już za rogiem umocnienia z okresu II wojny światowej.
Historia powstania umocnień sięga roku 1898. Wtedy właśnie wytyczono w tym rejonie linie pierwszych fortyfikacji. Umocnienia miały stanowić uzupełniające skrzydło Pozycji Jezior Mazurskich. Linię wyznaczono od miejscowości Ruciane-Nida przez Spychowo, nieopodal Jerutek po jezioro Sasek. Wykopano ziemne stanowiska dla karabinów oraz rowy strzeleckie połączone siecią rowów dobiegowych. W miejscach newralgicznych wybudowano schrony dla piechoty oraz 36 schronów mieszkalnych dla piechoty i obsługi łączności telefoniczno-telegraficznej. W 1939 r. wybudowano przy skrzyżowaniach głównych dróg schrony bojowe o odporności D i połączono je z linią fortyfikacji Olsztyneckich, przedłużając ją przez miejscowości Warchały, Narty i Jedwabno. Pozycja ciągnęła się aż do Ostródy. Tu umocnienia w Starych Jabłonkach i Tomarynach. W 1944 r. umocnienia szczycieńskie włączono do pasa umocnień Prus Wschodnich.
Przewędrowaliśmy przez gminę Jedwabno, poznaliśmy fragment Mazur oraz dotknęliśmy lokalnej historii. A gdybyście chcieli pomknąć drogą dalej, przypominam post Na Mazurach źródła rzeki Łyny i cmentarz wojenny w Orłowie.
