Sętal. Wieś warmińska z kościołem, kapliczkami i obłymi polami dookoła. Są tu też piękne jeziora, grodziska oraz wąwóz Langi ze strumieniem Dratwia. Tędy przebiega moja ulubiona trasa rowerowa, pętla Olsztyn-Dywity-Różnowo-Rozgity-Sętal-Tuławki-Gady-Słupy-Wadąg-Olsztyn. Tyle w temacie dwóch kółek. Spójrzcie też na mojego psiego towarzysza, to słodki Bruno z Sętala. Przypałętał się i zwiedzał ze mną Słodką Dolinę – tak pięknie nazywano dawniej tę wieś.
Andrzej Samulowski był poetą ludowym, księgarzem oraz działaczem polskim na Warmii. Żył i pracował w Gietrzwałdzie, gdzie założył w 1878 r. pierwszą polską księgarnię na Warmii. Budynek ten zachował się do dzisiaj, zdjęcie powyżej.
Po pierwsze, dziękuję za ponad 11 tys wyświetleń ostatniego wpisu Architektura Warmii, jesteście wielcy. Po drugie, dzięki uprzejmości Polregio miałem możliwość spędzenia majówki w podróży. Tak, tak, kto by pomyślał, że nie będzie grilla, działeczki, tylko podróż pociągiem. No, ale przecież czego nie robi się dla przygody. Zatem zapraszam na relację z odysei kolejowej, czytaj 1277 km wysiedziane w wagonie. Czy bolało? Tak, coś tam bolało. Toruń, Malbork, Gdańsk, Ełk musi boleć. Do tego jeszcze przejazdy tramwajami i autobusami, bo jak można nie przejechać się piszczącym jelczem toruńskiego MZK lub kolejką wąskotorową w Ełku. Uf, jak gorąco!
Kapliczki, krzyże przydrożne, kościoły, czyli "Święta Warmia"
Geneza kapliczek jest
bardzo stara i niezbyt jasna, posiadająca przynajmniej kilka sugerowanych
źródeł. Według jednej z wersji, nazwa wywodzi się od łacińskiego wyrazu ~cappa
(płaszcz). Domniemywa się, że chodzi o płaszcz św. Marcina, biskupa z Tours,
który przechowywany był w specjalnej celi wewnątrz niewielkiego kultowego
budynku, zwanego właśnie „kaplicą”. Według innych tez już św. Ambroży, biskup
Mediolanu z II poł. IV wieku wspominał o kapliczkach jako o miejscach kultu.
Oficjalnie zgodę na odprawianie nabożeństw przy kapliczkach zatwierdził sobór w
Agda z początków VI wieku. Na Warmii spotykamy typ kapliczek słupowych
(umieszczonych na drewnianych lub murowanych wysokich słupach). W okresie
późniejszym, kapliczki ustawiano na skrzyżowaniach dróg, w miejscach objawień
religijnych lub ważnych dla społeczności lokalnej wydarzeń. Ze względu na niski
koszt budowy fundowane były przez mniej zamożnych wiernych. Są nieodłącznym
elementem krajobrazu polskiego. Kapliczki warmińskie stanowią jeden z
najbardziej charakterystycznych elementów krajobrazu kulturowego Warmii. To
najważniejszy, tak sądzę, zabytek Warmii. Prawdopodobnie konieczność budowania
kapliczek wzięła się z czasów kolonizacyjnych tych terenów. Były one istnym
drogowskazem, chroniły przed złem, śmiercią, burzami i stanowiły punkt
modlitewny. W niektórych z nich umieszczony był dzwonek, którego dźwięk
ostrzegał mieszkańców przed niebezpieczeństwem lub wzywał wiernych na modlitwę
Przeważająca większość warmińskich kapliczek pochodzi z przełomu XIX/XX wieku.
Świadczą o tym daty umieszczone na metalowych chorągiewkach i typowy dla
ówczesnego budownictwa sakralnego, neogotycki styl. Najstarszą warmińską
kapliczkę możemy odnaleźć w Dobrągu. Data powstania to 1601 rok.
Na Warmii jest wiele
elementów religijnych takich jak: kościoły, zespoły odpustowe, sanktuaria,
kaplice, kapliczki i krzyże przydrożne. Nie bez powodu jest ona często nazywana
"Świętą Warmią".
Warmińskie
kościoły to czerwień gotyku,
piękno polnych kamieni i otaczająca zieleń. To kościoły wśród pól rzepaku,
łanów zboża i wspaniałych lasów. To sanktuaria w Gietrzwałdzie, Stoczku
Klasztornym, Głotowie, Krośnie i Klebarku Wielkim. Od lat ludzie pielgrzymują
do tych miejsc, poszukując łaski i odnowienia duchowego. Jest też barokowa Święta
Lipka, która leży na Mazurach, tuż przy granicy z historyczną Warmią, od roku
1736 należała jednak do warmińskiej administracji kościelnej. Protestantyzm,
a przede wszystkim luteranizm, od XVI w. do lat 70. XX w. stanowił
jeden z ważnych czynników wyróżniających Mazury od sąsiednich regionów i
krajów: katolickiej Warmii czy Litwy. Na fotografiach zespół pielgrzymkowy w Krośnie koło Ornety.
W tym tygodniu majówka na Mazurach Piaszczystych. Na początek miasto nad rzeką Nidą. Nidzica to gród związany z Krzyżakami –
gotycki zamek krzyżacki z XIV wieku, rozbudowany w XV wieku, zniszczony
w 1945, po wojnie odbudowany; winem, piwem, miodami pitnymi – browar zamkowy z XIX w. oraz pomnikiem rycerza stworzonym w 550. rocznicę bitwy pod Grunwaldem przez Jerzego Beresia – upamiętnia Władysława Jagiełłę.
