Stary Olsztyn /1/. Brama Górna

Brama Górna w Olsztynie, zwana Wysoką Bramą (niem. Obertor, Hochtor) istnieje w mieście od XIV wieku. Jest jedyną bramą pozostałą z trzech, które znajdowały się w murach obronnych otaczających Olsztyn. Rozpoczynała bieg dla ulicy Staromiejskiej, która ciągnęła się do staromiejskiego rynku. Wzdłuż niej znajdowały się liczne kamienice, restauracje oraz ekskluzywne sklepy. W domu przy ulicy Staromiejskiej 8 mieścił się Dom Pamiątkowy, gdzie urodził się Erich Mendelsohn. Od strony ulicy znajduje się frontowa ściana Starego Ratusza, obecnie siedziby Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej.
Ze średniowiecznego obwarowania pozostały również resztki murów. Brama usytuowana jest w północno-wschodniej części zespołu staromiejskiego. Górna Brama powstała po wytyczeniu północnych granic miasta w drugim akcie lokacyjnym z 4 maja 1378. Odbudowa Bramy Górnej w obecnej formie i miejscu, podobnie jak modernizacja reszty murów obronnych, nastąpiła najprawdopodobniej pod koniec XV wieku, gdy miasto otrząsało się po zniszczeniach z czasów wojny trzynastoletniej. W 1788 roku Wysoką Bramę wyremontowano i zaadaptowano na zbrojownię szwadronu dragonów, w 1858 roku przebudowano na więzienie, a w 1898 przekazano miejskiemu komisariatowi policji. Dokonywano w niej wielu przeróbek (m.in. nadano odmienny kształt otworom okiennym i szczytowi budowli, przebito przejście dla pieszych). W 1863 r. przetrzymywano tu Wojciecha Kętrzyńskiego, obwinionego o przemyt broni dla powstania styczniowego. Brama jest czterokondygnacyjna, z pięterkiem tworzącym rodzaj piątej kondygnacji w strefie szczytu; dach dwuspadowy; szczyty schodkowe; od strony wschodniej, niższa, również czterokondygnacyjna przybudówka kryta odrębnym dachem dwuspadowym prostopadłym do kalenicy bryły głównej. Zdjęcia Bramy Górnej i dawnego Olsztyna przesłał mi pan Michał Szyler.
Tramwaje jeździły w Olsztynie od 15 grudnia 1907 do 20 listopada 1965. Łącznie przewiozły ok. 16 mln pasażerów. W 1947 roku Olsztyn posiadał 3 linie komunikacyjne, 6 pojazdów tramwajowych i 3 trolejbusy. W 1959 długość tras komunikacyjnych wynosiła 43 km, w tym tramwajowych 6 km. Funkcjonowało 8 linii, z czego 2 tramwajowe. Linia nr 1 z dworca do mostu św. Jana na Łynie miała 2,3 km. 19 kwietnia 1908 przedłużono ją do dzisiejszego placu Roosevelta. 9 grudnia 1909 do użytku oddana została inna trasa linii nr 1, od mostu św. Jana do pętli naprzeciw Dworca Zachodniego o długości 2,72 km. W roku 1910 wprowadzono bilety i konduktorów. W roku 1930 przedłużono linię nr 1 do alei Przyjaciół. Zlikwidowano odcinek linii biegnący przez ulicę Jagiełły do Dworca Zachodniego. Nowa trasa biegła wzdłuż ulicy Grunwaldzkiej, następnie tunelem i ulicą Bałtycką do alei Przyjaciół. W roku 1934 tramwaj linii nr 1 kursował co 7,5 minuty. 26 maja 1946 wprowadzono drugi tramwaj na linii nr 1, a 28 czerwca 1946 uruchomiono drugą linię, trasę Ratusz – Stadion Leśny. W roku 1947 Olsztyn posiadał 3 linie komunikacyjne, 6 pojazdów tramwajowych i 3 trolejbusy. Po 50. latach w mieście ponownie uruchomiono komunikację tramwajową z trzema numerami. W planach jest też wybudowanie nowej linii.